İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, ABD'nin Tahran’a yönelik Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirme planlarına ilişkin BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'e çağrıda bulundu.
İran rejimi Dışişleri Bakanlığı’nın yazılı açıklamasına göre, Zarif, ABD'nin, Kapsamlı Ortak Eylem Planı olarak adlandırılan nükleer anlaşmadan çekilmesinin ikinci yıl dönümünde BM Genel Sekreteri Guterres'e hitaben yazdığı mektupta “ABD'nin tek taraflı adımlarının” engellenmesini istedi.
Zarif mektubunda, "Güvenlik Konseyi'nin alacağı herhangi bir yeni yaptırım veya kısıtlama kararı İran'a verilen temel taahhütlere aykırıdır. Tüm sorumluluk ABD'ye ve ona yardım eden ya da yasa dışı davranışlarına sessiz kalan her türlü kuruluşa ait olacaktır" ifadelerini kullandı.
ABD'nin tek taraflı çekildiği nükleer anlaşmanın BM Güvenlik Konseyi'nin kararıyla desteklendiğini iddia eden Zarif, mektubunda BM Güvenlik Konseyi ve üyelerinin, nükleer anlaşmanın tüm taraflarca uygulanmasının güvencesini sağlama zamanın geldiğini Güvenlik Konseyinin, böyle kötü bir modelin tekrarına izin vermek yerine ABD'yi BM Sözleşmesi, BMGK'nın 2231 sayılı kararı ve uluslararası hukuku ihlal ederek, İran rejimine karşı yasa dışı yaptırımları yeniden uyguladığı için kınaması gerektiğini ifade etti. Zarif, ABD’nin tüm zararlardan sorumlu olması ve İran rejimine yeterli miktarda tazminat ödemesi gerektiğini savundu.
İran'ın nükleer anlaşmanın korunmasını istediğini ifade eden Zarif, iyi niyet göstergesi olarak tüm düzeyde diyaloğa hazır olduklarını ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ile tam iş birliğine devam edeceklerini kaydetti.
Nükleer anlaşma ve ABD’nin BM yaptırımlarını geri getirme hamlesi
İran rejimi ile ABD, Rusya Çin, Fransa, İngiltere ve Almanya (P5+1) arasında 2015 yılında İran rejiminin nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve denetim altına alındığı bir anlaşma imzalanmıştı. Anlaşma 16 Ocak 2016'da BM Güvenlik Konseyi tarafından 2231 sayılı kararla desteklenerek yürürlüğe girmişti.
ABD Başkanı Donald Trump'ın göreve gelmesinin ardından Washington, 8 Mayıs 2018'de anlaşmadan tek taraflı çekilerek İran rejimine yeniden ve daha da ağırlaştırılmış ekonomik yaptırımlar uygulamaya başlamıştı. Anlaşmanın diğer taraflarından Washington'u durdurmasını isteyen ancak bunda başarılı olamayan İran rejimi, Temmuz 2019'da nükleer anlaşmanın bazı maddelerini, 5 Ocak'ta da anlaşmadan kaynaklanan tüm taahhütlerini askıya aldığını açıklamıştı.
New York Times gazetesi, 26 Nisan tarihli haberinde, ABD yönetiminin, İran rejimine yönelik BM'nin uyguladığı ve önümüzdeki Ekim ayında sona erecek silah ambargosunu uzatmak ve İran rejimine BM yaptırımlarının uygulanmasına yol açacak yaptırımlar için anlaşmanın tarafı olduğu argümanıyla BM Güvenlik Konseyi üyelerine baskıya hazırlandığını yazmıştı.
Anlaşmanın dayandığı 2231 sayılı BMGK kararının KOEP'ten bağımsız bir karar olduğunu savunan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, geçen hafta ülke medyasına yaptığı açıklamada, "BMGK'nın 2231 sayılı kararı, KOEP'ten ayrı ve biz katılımcılardan biriyiz. Katılımcılar da ambargoların kaldırılmasını engelleyebilir" değerlendirmesinde bulunmuştu.
Tahran yönetimi ise Washington'ın nükleer anlaşmadan ayrıldığını ve dolayısıyla nükleer anlaşmayı destekleyen 2231 sayılı kararla ilgili de söz hakkı olmadığını savunuyor.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 6 Mayıs'taki kabine toplantısında yaptığı konuşmada, silah ambargosunun öngörülen tarihte kaldırılmamasının ağır sonuçları olacağı uyarısında bulunmuştu.
