Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a diktasını güçlendirmek için belediyelerden sonra sivil toplum kuruluşlarına (STK) da kayyum atama yetkisi veren kanun teklifi Türk parlamentosunda kabul edildi. AKP-MHP iktidarı artık tüm STK’ları tek bir imzayla kapatılabilecek veya kayyum atayabilecek.
Erdoğan iktidarı, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) ‘Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun Teklifi’ içine STK’lara kayyum atama veya kapatmayı tek bir imzaya indirgeyen düzenlemeyi de ekleyerek parlamentoya sundu.
Türk parlamentosu, muhalefetin tüm karşı çıkış hamlelerine rağmen kanun teklifini kabul ederek yürütmeye koydu.
AKP’nin hazırladığı kanun teklifinde yer alan derneklerin para toplama usullerinde ve denetimlerinde öngörülen bu yeni düzenlemeler STK ve muhalefet partilerinin yanı sıra hukukçuların da tepkisini çekmişti.
Teklif, özellikle dernek yöneticilerinin, İçişleri Bakanlığı’nca görevden alınarak, yerlerine kayyum atanmasının önünü açtığı gerekçesiyle tepkilere neden olmuştu. Yeni düzenlemeyle terör suçları, uyuşturucu suçları ve mal varlığı aklama suçlarında haklarında soruşturma başlatılan kişiler ve görev yaptığı kurullar İçişleri Bakanı tarafından görevden alınabilecek. Söz konusu derneklerin yönetimlerine kayyum atanabilecek. Bu da yeterli görülmezse İçişleri Bakanı bir derneği geçici olarak faaliyetten alıkoyabilecek.
HDP: Baskıcı rejimin bir göstergesi
Kanun teklifine karşı harekete geçen İnsan Hakları Derneği (İHD), İnsan Hakları Ortak Platformu (İHOP) ve Hak İnisiyatifi yöneticileri 400'ü aşkın sivil toplum örgütünü temsilen HDP Meclis grubunu ziyaret etti.
HDP Grup Başkan Vekili Meral Danış Beştaş ile bir araya gelen temsilciler, parlamento komisyonunda kabul edilerek genel kurul gündemine giren kanun teklifinin yasalaşması durumunda sivil toplumun iktidarın denetimine gireceğini ifade ettiler.
Türk Parlamentosu Adalet Komisyonu’nda kabul edilen kanun teklifine üç siyasi parti muhalefet şerhi koymuştu. Teklifin ilgili maddelerini, CHP “anayasaya aykırı”, HDP “baskıcı rejimin bir göstergesi”, İYİ Parti ise “samimiyetsiz” bulduğunu açıklamıştı.
Aralarında Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Uluslararası Af Örgütü, KaosGL gibi hak örgütlerinin yanı sıra çok sayıda hemşeri derneği ve spor kulüplerinin de bulunduğu 500’ün üzerinde STK da ortak bir bildiri yayımlayarak söz konusu kanun teklifindeki dernekler, vakıflar ve yardım toplama ile ilgili maddelerin geri çekilmesini talep etmişti.
Bildiride “teklifin amacı ve ismi ile hiç ilgisi olmadığı halde, Yardım Toplama ve Dernekler Kanunlarında yapılan değişiklikler ile mevcut dernek ve vakıfların yardım toplama faaliyetleri ve örgütlenme özgürlüğü ciddi şekilde kısıtlanmakta ve İçişleri Bakanlığının dernekler üzerindeki siyasi vesayetini sağlayacak yeni düzenlemeler içermektedir” denilmişti.
Bildiriye imza atan STK'lar, teklifin aynen yasalaşması durumunda başta insan hakları, kadın, LGBTİ+ ve mülteci hakları alanındaki dernekler olmak çok sayıda dernek ve vakıfın "tek imza ile kapatılma riskiyle karşılaşacağı" uyarısını yapmıştı.
Uluslararası Af Örgütü Türkiye şubesi, Genel Kurul’da görüşmeler devam ederken bildiriye destek veren STK sayısının 630’a çıktığını açıklamıştı.
Derneklere kayyum atanmasının önünü açan teklif yasalaştı
Derneklere kayyum atanmasının önünü açan kanun teklifi TBMM’de kabul edildi. STK’lar düzenlemenin, derneklerin tek bir imzayla kapatılmasını mümkün kıldığı uyarısını yapıyordu.
