بازبدە بۆ ناوەڕۆکی سەرەکی

یونسکۆ هەورامانی وەک میراتێکى جیهانى تۆمار کرد

یونسکۆ هەورامانی وەک میراتێکى جیهانى تۆمار کرد
AvaToday caption
posted onJuly 28, 2021
noبۆچوون

ناوچەی هەورامان لە ٤٤ـەمین دانیشتنی کۆمیتەی میراتی جیهانیی "یونسکۆ"دا، وەک میراتێکی بە نرخی جیهانیی تۆمار کرا و ئەمەش دڵخۆشبوونى گەلى کوردى لێ کەوتەوە.

 

هەر بەم بۆنەیەوە، ڕێکخراوى یۆنسکۆ بەیاننامەیەکى بڵاو کردەوە کە ئەمە دەقەکەیەتى:

 

وێنا کولتوورییەکانی هەورامان

ناوچە دوورە دەست و شاخاوییەکانی هەورامان لانکە و گەواهیدەری کولتووری خەڵکی هەورامانن. هەورامییەکان وەک هۆزێکی کورد لە ۳۰۰۰ ساڵ پێش زایینەوە لەو ناوچەیە دەژین، کاری باخداری کشتوکاڵ و ئاژەڵداری دەکەن. لەناو دڵێ چیاکانی زاگرۆس، لە پارێزگاکانی سنە و کرماشان بە درێژایی سنوورەکانی ڕۆژئاوای ئێران، لە دوو بەشی سەرەکی پێکهاتووە: لە ناوەڕاست و ڕۆژهەڵاتەوە ژاوەرۆ و تەخت (لە پارێزگای سنە). لە ڕۆژئاواشەوە لهۆن (لە پارێزگای کرماشان).

شێوازی ژیانی خەڵکی هەورامان بە شێوەیەکە، خۆیان لەگەڵ سروشت و سەختی ناوچەکە گونجاندووە. بیناسازی و دروستکردنی خانوو لە ناوچە لێژەکان، چاندنی دار و درەخت لەسەر بەرد و ناوچە شاخاوییەکان، شێوازی بەخێوکردنی ئاژەڵ و کۆچی کورت ماوەیی وەزری، لە دیارترین جیاکەرەوەکانی ژیان و کولتووریی هەوارمییەکانە، کە ساڵانە بەگوێرەی وەرزەکان لە بەرزایی و پێدەشتەکاندا ژیان دەکەن (زستانان لەناو گوند و هاوینان لەناو باخ).

بەردەوامی لە ناوچەکەیان ماونەتەوە و ژیانیان کردووە، کە بە چەندین خەسڵەتی جیاکەرەوەی ژینگەی و تایبەتی ناسراوە، ئەم خەسڵەتانەش لە هەڵکۆڵراوی سەر بەرد، ئەشکەوت، پەناگە، چیاکان، پاشماوەی شوێنە کاتی و هەمیشەییەکانی نیشتەجێبوون، شوێنکار، گۆڕستان، رێگا، گوند، قەڵا و زۆر شتی دیکەدا نەخشێنراوە و دەردەکەون.

ئەو ۱۲ گوندەی لە پرۆژەکەدان، گەواهیدەر و سەلمێنەری ئەوەن، خەڵکی هەورامان سەرەرای نەبوونی خاکی بەپیت لە ناوچە شاخاوییەکانیان توانیویانە وەڵامێکی باشی سروشت بدەنەوە و خۆیانی لەگەڵ بگونجێنن.