ABD Başkanı Donald Trump’ın 2018’de nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilmesi ve İran İslam Cumhuriyeti’ne karşı yeniden ağır ekonomik yaptırımları uygulamaya başlamasından bu yana İran rejmi ekonomisi büyük darbe aldı.
Ortadoğu ülkeleri arasında özellikle İran rejimini en çok etkileyen yeni tip Coronavirüs (Covid-19) salgını, rejimin ekonomisini daha da kötüleştirdi. Pandemi, İran rejiminin ihracatının düşmesine, enflasyonun artmasına ve yerel para biriminin büyük ölçüde değer kaybetmesine neden oldu.
İran rejimi ekonomik olarak darboğazda olduğu bir süreçte İran’ın güneyindeki Huzistan eyaletinde ekonomik kriz nedeniyle protesto gösterileri gerçekleştirildiği bildirildi.
Yerel kaynaklar, göstericilerin “Mollalar’a hayır” ve benzeri sloganlar atarak İran rejimine karşı tepkisini dile getirdiğini belirtti.
İran rejimi polis güçleri ise, Huzistan eyaletine bağlı Behbehan kentinde toplanan kalabalığı ‘geleneklere karşı’ (rejime karşı) slogan attıkları gerekçesiyle dağıttığını belirtti.
IRNA haber ajansının aktardığına göre, Behbehan Emniyet Müdürü Muhammed Azizi, gösterilere ilişkin açıklamasında, “Behbehan halkından bazı kişiler ekonomik durumu protesto etmek için toplandı” dedi.
Protesto gösterilerinde rejim polisinin göstericileri gözaltına alıp almadığıyla ilgili bir bilgi paylaşılmazken görgü tanıkları, İran rejimi polislerinin göstericileri dağıtmak amacıyla orantısız güç kullandığını belirtti.
Reuters’ın, Huzistan’daki gösterilerle ilgili yayınladığı video görüntülerinde göstericilerin ‘korkma, korkma, biz birlikteyiz’ diye slogan attıkları görülüyor. Reuters’in Twitter hesabı üzerinden paylaşılan videolarda ise rejim polis güçlerinin bazı kentlerde yoğun güvenlik önlemleri aldıkları görülüyor.
Fransız haber ajansı (AFP) ise Behbehan kentindeki gösterilerde kaydedilen fotoğraf ve videoları servis etti. Videolarda onlarca vatandaşın kentin bir sokağında toplandıklarını görmek mümkün.
Huzistan eyaleti petrol üretilen bir bölge ancak halk yönetimin bölgeyi ihmal etmesinden şikayetçi. Irak’ın karşı tarafında yer alan eyalet, İran’da Sünni Arapların yaşadığı az sayıdaki bölgeden biri.
Üç kişi hakkında verilen idam kararı
Behbehan’daki gösteriler, İran’daki bir mahkemenin Kasım ayında petrol fiyatlarına zam yapılmasına tepki olarak meydana gelen kanlı protestolarla bağlantısı bulunduğu suçlamasıyla üç kişi hakkında idam kararını onaylamasının ardından geldi. Kasım protestoları öncesinde İranlı makamların gece yarısı aldığı petrol fiyatlarına zam yapılması kararı, yaptırımların ağırlığı altında ezilen ülke vatandaşlarının ekonomik durumunun daha da kötüleşmesine yol açtı.
Birleşmiş Milletler’den (BM) bir grup uzman, önceki gün Tahran’a idam kararlarını iptal etme çağrısında bulundu. 10 uzmanın ortak yayınladığı bildiride, idam kararları için ‘keyfi kararlar’ nitelemesi kullanıldı. Bildiride, “Bugün sosyal medyada bu idam cezalarını kınayan yüz binlerce İranlıya katılıyoruz” denildi.
2019’da birkaç ilde çıkan ve daha sonra ülke geneline yayılan protesto gösterileri şiddet eylemlerine sahne olurken, resmi makamlar eylemlere son vermek için internet de dahil birçok alanda yasaklama getirmişti.
DMO: Terör hücresini çökerttik
Öte yandan İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO), önceki gün yaptığı açıklamada, bir ‘terör hücresini’ çökerterek ‘bazı provokatörleri’ tutukladığını duyurdu. Açıklamada, Meşhed kentinde tutuklanan kişilerin ‘devrim karşıtı gruplarla bağlantılı’ oldukları belirtildi. DMO ayrıca, Tahran’ın terör örgütü olarak tanımladığı Halkın Mücahitleri Örgütü’ne bağlı bir hücreyi dağıttığını ve Şiraz’daki üyelerini tutukladığını bildirdi. Tutuklanan kişilerin ‘yıkıcı eylemler düzenlemeye hazırlandıkları’ belirtildi.
