ABD'nin tamamen Nükleer antlaşmadan geri çekilmesi ve arkasından İran'ın kısmi çekilmesi ile birlikte İran'ın tekrardan nükleer silah üretimine başlayabileceği endişesi giderek artıyor.
Peki, İran bunu yapabilir mi?
Alman Radyosu İran'ın ABD tarafından önerilen antlaşmayı ret etmesi hakkında Ulusalar arası Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nden Robert Kelly'nin konuşmalarına dikkat çekiyor. Robert Kelly'e göre çoğu araştırmacıların ortak görüşü İran'ın 90'ıncı on yılda artık yaptığı atom çalışmaların üzerindeki perdeyi kaldıracağıdır. Hiç kuşkusuz ki İran %90 atom silahların üretimi konusundaki perdeyi kaldıracaktır.
ABD istihbarat örgütü CİA ve İsrail istihbaratının Tahran depolarında elde ettiği bilgilere göre İran 2004'ten beri atomik çalışmalarını durdurdu.
İran'ın nükleer üretme gücü vardır.
Bundan dört yıl önce Viyana'da Nükleer Antlaşma imzalandığında İran 8-10 atomik bombaya eşdeğer uranyum dölleme imkanına sahipti. Hatta uranyum düzeyini iki üç yıl içerisinde %90 artırabilirmiş. Yapılan Nükleer Antlaşma ile birlikte İran'ın nükleer üretme imkânları kısıtlandırıldı.
Nükleer anlaşmaya taraf beş ülke olan Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya ile İran arasında 2015'te imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı olarak adlandırılan nükleer anlaşma, Tahran'a yüzde 3,67 oranında uranyum zenginleştirme faaliyetini sürdürme hakkı veriyor. Anlaşma çerçevesinde İran, en çok 300 kilogram uranyumu elinde tutabiliyor. Anlaşma İran'a 300 kilogramın üzerindeki uranyumu uluslararası piyasada satarak karşılığında doğal uranyum alabilme imkânı tanıyor. İran ayrıca anlaşmaya göre, ağır su stokunu 130 tonun altında tutmak zorunda ve gerisini Rusya'ya sarı kek karşılığında satacaktı.
İran Yüksek Emniyet Kurumu bu sonlarda nükleer antlaşmanın tarafı olanlara hitaben yayınladığı bir bildiride o antlaşmanın bazı maddelerinin dondurulmasını talep etmektedir.
İran'ın nükleer silah üretmediğinden nasıl emin olabiliriz?
Robert Kelly'e göre ne yapıladığını yüzde yüz kestirmek mümkün değil. Ama İran'ın nükleer tesisleri sıkı bir gözlem altındadır ve uranyum dölleme merkezlerini saklamak ok kadar da kolay bir iş değildir.
