ABD Senatosu Dış İlişkiler Komisyonu’nun gündeminde Türk devletine hem Batı Kürdistan’a yönelik işgal harekatı hem de Rusya’dan S-400 füze savunma sisteminin alımı sebebiyle yaptırım uygulanmasını öngören tasarı var. Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Beyaz Saray ziyaretinde görüştüğü beş Cumhuriyetçi senatörden biri olan Jim Risch, S-400 konusunda çok sabır gösterdiklerini ifade ederek, “Artık yolun sonuna gelindi” dedi.
Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Jim Risch, 13 Kasım’da Beyaz Saray’da Başkan Donald Trump ve Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görüşmesinin ardından, müzakerelere şans vermek adına Türk devletine yönelik yaptırım tasarısı girişimini bir süreliğine askıya almıştı. Ancak S-400 konusunda Türk devletinden “Vazgeçmeyeceğiz” açıklamalarının gelmesinin ardından, Risch, Senato Dış İlişkiler Komisyonu’na, 29 Ekim’de Temsilciler Meclisi’nde kabul edilen yaptırım tasarısının bir benzerini getirme kararı aldı.
Yeni yaptırım tasarısı Rojava işgali ağırlıklı
“ABD’nin ulusal güvenliğini teşvik ve DAİŞ’in canlanmasının önlenmesi” adını taşıyan yaptırım tasarısı Türk devletinin Rojava’ya yönelik işgal harekatı ağırlıklı. Yeni tasarıda Rojava’ya yönelik işgal harekatı sebebiyle Türk Savunma Bakanı Hulusi Akar dahil olmak üzere üst düzey Türk yetkililerin yaptırım listesine alınması, Rojava’da Türk ordusunun kullanması muhtemel silah sevkiyatının yasaklanmasını öngörüyor. Türk devletine S-400 sebebiyle CAATSA yaptırımlarının uygulanması da tasarının diğer bölümünü oluşturuyor.
“Rusya’ya karşı kurulmuş NATO’nun bir üyesinin Rusya’ya yakınlaşmasını anlamıyorum”
Senato Dış İlişkiler Komisyonu’nun başkanı olan Senatör Jim Risch, Türkiye’ye yaptırım uygulanması konusunda neden harekete geçtiğini anlattı. S-400’lerin F-16’lar üzerinde test edildiği haberlerine atıfta bulunarak “Bir yılı aşkın bir süre S-400’lerden vazgeçilmezse yaptırım olacağını söyledim. Erdoğan’ın açıklamalarından hayal kırıklığına uğradım” dedi.
“Beyaz Saray’da görüştüğümüzde konuyla ilgili müzakereler sürdüğü için bir süre bunu askıya almam istendi. Ben de iyi niyetli görüşmeler yapıldığını düşündüm. Dışişleri Bakanı ilerleme sağlanabileceği görüşündeydi. Ama Erdoğan dönüş yolunda S-400’lerden vazgeçmeyeceklerini söyledi. Bir yılı aşkın süredir Dışişleri Bakanı, Savunma Bakanı ve bütün diplomatlara S-400 olursa F-35’in olmayacağını, S-400ler Türkiye’de olursa yaptırımlara maruz kalacaklarını anlattım. Erdoğan böyle bir açıklama yapınca hayal kırıklığına uğradım. “Tasarıyı getirme zamanı” dedim. Rusya’ya karşı kurulan NATO’nun bir üyesiyken neden Rusya’ya yanaştıklarını gerçekten anlamıyoruz. Her egemen devlet kendi kararını verir elbette ama bunun sonuçları olur” ifadelerini kullandı.
“Erdoğan’a saplandığı çukurdan çıkacak bir plan sunuldu”
Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Risch, ABD basınına verdiği bir röportajda, Beyaz Saray’daki görüşmede Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan’a “Kendisini sapladığı bu çukurdan çıkaracak bir plan” sunulduğunu söylemişti.
Risch, plana ilişkin ayrıntı vermekten kaçındı ancak teklifin Türk devleti açısından bir bedel getirmeyecek bir teklif olduğunu söylemekle yetindi.
Cumhuriyetçi Senatör, “Planın ayrıntıları gizli ama genel olarak Türkiye’nin S-400’lerden kurtulacağı, Patriot füze sistemini alabileceği ve NATO kapsamındaki yükümlülükleri çizgisine döneceği bir anlaşmaydı. Türkiye’ye bu planın bir bedeli de olmayacaktı. Son derece makul bir teklifti ancak Erdoğan’ın aynı fikirde olmaması hayal kırıklığı yarattı” dedi.
“Artık yolun sonuna gelindi, parti sona erdi”
S-400 sebebiyle Türk devletine CAATSA yaptırımlarının uygulanması konusunda çok sabır gösterdiklerini belirten Senatör Risch, “Artık yolun sonuna gelindi. Parti sona erdi” ifadelerini kullandı.
“Hem Beyaz Saray’daki görüşmede hem de Londra’daki NATO zirvesinde Trump ve Erdoğan arasındaki yakın ilişki Türkiye’yi yaptırıma maruz kalmaktan kurtarabilir mi? Türkiye’nin hem Patriot alımı hem de YPG konusundaki tezlerine destek veren açıklamalar yapan Trump, Türkiye konusunda çizgiyi nerede çekiyor?” şeklindeki sorulara Risch şu yanıtı verdi:
“Başkan adına konuşamam. Bizim her zaman görüşlerimiz örtüşmeyebiliyor ama Başkan CAATSA diye bir yasamızın olduğunun ve yaptırımların uygulanması gerektiğinin farkında. Bence onun da sabrı azalıyor.”
“O fırsat çoktan kaçtı”
Senato’nun Çoğunluk Lideri olan Cumhuriyetçi Senatör Mitch McConnell, Türk devletine yönelik sert yaptırımlar konusunda temkinli konuşmuş, “Türkiye Rusya’ya daha da yaklaşabilir” uyarısında bulunmuştu.
Bu tezin kendisi açısından artık bir ağırlığının olmadığını söyleyen Senatör Risch “O fırsat çoktan kaçtı. Biraz zaman alabilir ama tasarı Senato’dan geçer. İş oraya gelirse Senatör McConnell’ın da itiraz edeceğini sanmıyorum” dedi. Senatör Risch, yaptırım tasarısı konusunda kesin bir takvim olmasa da mümkün olduğu kadar hızlı hareket etmek istediklerinin altını çizdi.
“S-400 Türkiye’de olduğu sürece F-35’ler ABD’den çıkmayacak”
Senatör Risch, yaptırım tasarısının her iki parti arasındaki müzakerelerin bir ürünü olduğunu, Dışişleri Bakanlığı ve Beyaz Saray’la istişare edildiğini vurguladı. S-400 sebebiyle üretici ortağı olduğu F-35 programından çıkarılan Türkiye’ye bu konuda mesajı netti.
“Türkiye 115 adet F-35 siparişi verdi. 5’i hazır, parası ödendi bekliyor. S-400 Türkiye’de olduğu sürece bu uçaklar ABD’den ayrılmayacak” dedi.
“Sonuçlar Türkiye için acı verici olacak”
“ABD Kongresi’nde Türk devletinin Rojava’ya yönelik işgal harekatı, S-400 krizi ve demokrasi kaygıları gibi pek çok sorunlu başlık nedeniyle biriken Türkiye karşıtı havanın tersine dönmesi mümkün mü? Yoksa ABD-Türkiye ilişkileri artık başka yöne doğru mu ilerliyor?” şeklindeki soruya karşılık ise Senatör Risch verdiği cevapta, “Bunların yaşandığını görmek çok üzücü. Liderler ülkelerini bir yöne ya da başka bir yöne götürebilir. Bazen bu yön insanların aslında istemediği bir yöndür. Türkiye’deki hükümetin bunları yeniden düşünmesini umuyoruz. Aksi halde bu işin sonuçları kendisini göstermeye başladığında, Türkiye için acı verici olacak. Bu durum tersine çevrilebilir. Türk hükümeti NATO müttefiki olmak istiyorsa, NATO müttefiki gibi davranmalıdır. Davranmazsa da bunun kötü sonuçları olur” ifadelerini kullandı.
Kaynak: VOA
