پیاوێکی تەمەنناوەڕاستی دڵشکاو لە گوندێکی نزیک شاری مەریوانی، فرمێسکەکانی سەر ڕوومەتی نەوەکانی دەسڕێت، لە کاتێکدا هەوڵ دەدات لەبەر بنەماڵەکەی خۆڕاگر بێت بەرامبەر بە مەرگی کوڕەکەی. ئێستا تاکە داواکاریی خێزانەکە دادپەروەرییە بۆ ئارمانە ئازیزەکەیان، کە ڕۆژی شەممە لەلایەن پاسەوانانی سنووری ئێرانەوە تەقەی لێکرا و کوژرا.
ئارمان ڕەیزان، کۆڵبەرێکی تەمەن ٣١ ساڵانی خەڵکی گوندی گۆگجەی مەریوان، کوژرا دوای ئەوەی پاسەوانانی سنووری ئێران لە ناوچەی سنووریی "دوپلورە" لە ڕۆژئاوای ئێران، لە مەودایەکی نزیکەوە و "بەبێ ئاگادارکردنەوەی پێشوەختە" تەقەیان لە کۆمەڵێک کۆڵبەر کرد، ئەمەش بەگوێرەی ڕاپۆرتێکی ڕۆژی دووشەممەی تۆڕی مافی مرۆڤی کوردستان (KHRN) کە بنکەکەی لە پاریسە.
سدیق ڕەیزان، باوکی ئارمان، وتی کە کوڕەکەی تەنها بۆیە پەنای بۆ کۆڵبەری بردووە تا "پارووە نانێک" پەیدا بکات.
باوکە دڵشکاوەکە بە "زە نیو ڕیجن"ی وت: "لە ڕێگا تەقەی لێکرا و گوللـەیەک بەر سنگی کەوت. پاشان ناپیاوەکان [پاسەوانانی سنوور] بەپەلە چوونەتە سەری و گوللـەیەکی دیکەیان لە سەری داوە."
نەسرین، دایکی ئارمان، داوای لە دەسەڵاتدارانی ئێران کرد بکوژی کوڕەکەی "دەستنیشان بکەن و دادگایی بکەن."
ئەو پرسیاری کرد: "کوڕەکەم چی هەڵگرتبوو؟ ئایا ماددەی هۆشبەری پێبوو؟ ئایا چەکی قاچاخى هەڵگرتبوو؟"
ئارمان کاری گواستنەوەی کەلوپەلی ماڵانی دەکرد لە سنووری نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان.
عەتا وەلیپوور، دانیشتوویەکی تەمەنناوەڕاستی گوندی گوگجە کە دوو ساڵ لە سوپای ئێران خزمەتی کردووە، بە "زە نیو ڕیجن"ی وت: "هیچ ئاماژەیەک [لە یاسادا] نییە بۆ تەقەکردن لە کەسێک. باس لەوە دەکرێت ئەگەر هێزە سەربازییەکان کەسێک ئاگادار بکەنەوە و ئەو سەرپێچی بکات، ئەوکاتە، تەقەکردن لە کەمەرییەوە بەرەو خوار ڕێگەپێدراوە بۆ ئەوەی دەستگیری بکەن. بەداخەوە، لەم ڕۆژانەدا پێش هەر شتێک تەقە لە خەڵک دەکەن."
ئەو یاسایەی کە وەلیپوور ئاماژەی پێدەکات، سەبارەت بەو کۆڵبەرانەی لەسەر سنوور کار دەکەن، پێوەی پابەند نابن و خێزانی کەسانی وەک ئارمان هیچ دەرفەتێکیان نییە بۆ دادگاییکردنی بکوژەکان لە دادگاکانی ئێراندا.
عوسمان موزەیەن، پارێزەرێکی پێشووی نیشتەجێی تاران کە لە ڕابردوودا چەندین دۆسیەی کۆڵبەرانی وەرگرتووە، بە "زە نیو ڕیجن"ی وت کە خێزانی ئەو کۆڵبەرانەی لەلایەن پاسەوانانی سنوورەوە تەقەیان لێدەکرێت و دەکوژرێن، دەتوانن لە دادگا سەربازییەکان سکاڵا تۆمار بکەن، بەڵام جەختی لەوە کردەوە کە "کاتێک بابەتەکە پەیوەندی بە کوشتنی ئەم کۆڵبەرانەوە هەبێت، دادگا سەربازییەکان پشتگیری لە هێزە سەربازییەکان دەکەن."
موزەیەن وردەکاریی ئەوەی خستەڕوو کە دادگا سەربازییەکان سەیری کۆڵبەران دەکەن وەک "قاچاخچی کە بە نایاسایی سنوورەکانیان بەزاندووە و هەڕەشەیان بۆ سەر ئاسایشی وڵات دروست کردووە."
پارێزەرە کوردەکە هاوڕابوو لەگەڵ قسەکانی وەلیپوور سەبارەت بە یاساکانی بەکارهێنانی چەک لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە و ڕوونیکردەوە کە "لە یاسای بەکارهێنانی چەکدا، هیچ ئاماژەیەک بە تەقەکردن لە کۆڵبەران نەکراوە، و گرنگتر لە هەمووی، جەخت لەوە کراوەتەوە کە دەبێت چەک بە قۆناغ بەکاربهێنرێت، بۆ نموونە بە ئاگادارکردنەوە دەست پێبکات، پاشان تەقەکردن بە ئاسماندا [بۆ ترساندن]."
موزەیەن ئاشکرای کرد کە دادگا سەربازییەکان تەنانەت بانگهێشتنامەش بۆ گومانلێکراوان دەرناکەن، و "دادگایی ناکرێن بۆ ئەوەی ڕوونی بکەنەوە بۆچی تەقەیان کردووە،" وتیشی کە لە ئەنجامی ئەم کەمتەرخەمییەی سیستەمی دادوەریدا، ساڵانە ژمارەیەکی زۆر کۆڵبەر دەمرن بەبێ ئەوەی هیچ لێپرسینەوەیەکی ڕاستەقینە هەبێت.
ئارمان ڕاکەرێکی مەودا کورتی خاوەن میدالیا بوو، دەیان میدالیای لە ئێران بەدەستهێنابوو و بەشداریی چەندین پێشبڕکێی ئاستبەرزی لە عێراق و لوبنان و هەرێمی کوردستان کردبوو.
دانیشتوویەکی گوندەکەی کۆڵبەرەکە کە نەیویست ناوی ئاشکرا بکرێت، بە "زە نیو ڕیجن"ی وت: "پاڵەوانێکی وەک ئارمان کە چەندین میدالیای بەدەستهێناوە، دەبوو لەلایەن دەوڵەتەوە بکرایە بە سیمبول، بەڵام بەداخەوە ئێمە ناشتمان."
بەهۆی زیادبوونی ڕێژەی هەژاری و پشتگوێخستنی حکومەتەوە لە پارێزگا ڕۆژئاواییەکانی وڵاتدا، زۆر کەس پەنا بۆ کاری کۆڵبەری دەبەن.
کۆڵبەران تەنها ئەندامێکی بچووکن لە جەستەیەکی زۆر گەورەتر و قازانجدارتردا. خەڵکانێک کە هیچ بژاردەیەکی دیکەیان نییە بۆ دابینکردنی بژێوی ژیانیان، زۆرجار دەیان کیلۆ کاڵای جۆراوجۆر بە پێ هەڵدەگرن بەسەر سنوورە شاخاویی و بەفراوییەکاندا کە لەلایەن پاسەوانە سنوورییە دڵڕەقەکانی ئێرانەوە پاسەوانی دەکرێن.
ئارەش لیهۆنی، پارێزگاری سنە، لە سەرەتای مانگی نیساندا وتی کە ئەم پیشەیە "دیاردەیەکە پەیوەستە بە نەبوونی هەلی کار و کێشە ئابوورییەکانەوە،" وتیشی کە پڕۆژەیاسایەک پەسەند کراوە کە ئەگەر بە دروستی جێبەجێ بکرێت، "لە ماوەی سێ بۆ پێنج ساڵدا" کۆتایی بەم دیاردەیە دێت.
مەجید مەریەمی، مامی ئارمان، پرسی: "شیوەنگێڕان بۆ مەرگی کۆڵبەران مانگانە چەندین جار لە ڕۆژهەڵات [ناوچە کوردییەکانی ڕۆژئاوای ئێران] دووبارە دەبێتەوە، بەڵام بۆچی ئەم ڕووداوانە لە ناوچەکانی دیکەی ئێران ڕوونادەن؟ بۆ نموونە لە تاران، ئەسفەهان، قوم و شیراز. بۆچی ڕوونادەن؟" هەروەها داوای لە دەسەڵاتدارانی ئێران کرد کۆتایی بە کوشتنی کۆڵبەران بهێنن و "نەهێڵن خوێنی ئارمان بەفیڕۆ بڕوات."
لە کاتێکدا بازرگانان لە ڕێگەی ئەم جۆرە بازرگانییەوە پارەیەکی زۆر پەیدا دەکەن، کۆڵبەران تەنها بەشێکی زۆر کەمی ئەو پارەیەیان پێدەدرێت، کە هەندێکجار بە ئەستەم بەشی ئەوە دەکات خواردن بخەنە سەر سفرەکانیان.
بەگوێرەی کۆڵبەر نیوز، کە تۆڕێکە چاودێریی پێشێلکارییەکان دژی کۆڵبەران لە ئێران دەکات، بەهۆی تەقەی ڕاستەوخۆی هێزە سەربازییەکان و هۆکارە ژینگەییەکانەوە، لانیکەم ٥٩ کۆڵبەر لە ساڵی ٢٠٢٤دا لە ئێران کوژراون، و ٢٨٦ی دیکەش لە کاتی تێپەڕبوونیان بە ڕێگا زۆر مەترسیدارەکاندا تووشی برینی جۆراوجۆر بوون
*ئەم راپۆرتە لە ماڵپەڕیthenewregion.com وەرگیراوە
