طبق گزارش رسمی نهادهای حکومتی سال گذشته بیش از 160 تن زعفران به قیمت 219 میلیون دلار به 56 کشور جهان صادر شده است.
اگر چه خاستگاه اصلی زعفران دشتهای کردستان بوده و از دوره مادها زعفران در این سرزمین کشت میشده است اما در طول زمان و با توجه به سیاستهای قدرت حاکم از خاستگاه خود به سایر نقاط منتقل شده و آنچه اکنون شاهد آنیم این است که استان خراسان به عنوان خاستگاه این گیاه شناخته شده است و این در حالیست که آب و هوای کردستان برای کشت این گیاه بسیارسازگارتر و مفیدتر میباشد.
یکی از جوانان کردستان کە دکترای مهندسی کشاورزی است و آرزوی احیای کشاورزی را در کردستان دارد میگوید:" بعد از تحقیق و بررسی در مورد اینکه بهترین محصول قابل کشت برای آب و هوای کردستان چه میتواند باشد که هم برای کشاورز و هم مردم منطقه سودآور باشد به این نتیجه رسیدیم که کشت زعفران را در دشتهای کردستان آغاز کنیم و آن را گسترش دهیم. ولی در قدم نخست با مخالفت جهاد کشاورزی روبەرو شدیم که به بهانەی ناسازگاری آب و هوای کردستان برای کشت این گیاه سعی در ایجاد محدودیت در ابعاد گوناگون کردند. این دانشجو که نخواست نامش فاش شود در ادامة صحبتهایش به آواتودی، گفت:" یکی از کارمندان جهاد کشاورزی صریحاً به ما گفتند که از مقامات بالا دستور داریم که مانع کشت زعفران در کردستان شویم. ولی ما بعد از ماهها اصرار و پیگیری و بدون حمایت مالی جهاد کشاورزی اکنون سه سال است که مشغول کشت این گیاهیم و بسیار سودآور و موفقیت آمیز بوده است."
در کردستان سالهاست به دلیل سدسازیهای بی رویه و بی تدبیری مسئولان در زمینەی آب، سهم زیادی از آبهای کردستان به سایر استانهای ایران فرستاده میشود و همچنین به دلیل مدیریت ضعیف و جهت دار جهادکشاورزی کردستان و کشت بی رویەی محصولاتی چون سیب زمینی، یونجه و هندوانه که برای رشد احتیاج به بیشترین میزان آب دارند، سطح آبهای زیرزمینی بسیار پایین آمده و به حد خطرناکی رسیده و در بعضی جاها هم شاهد نشست زمین هستیم.
در گفتگویی کە با یکی از فعالان زیست محیطی کردستان داشتیم اظهارکرد :" برای کشت یک کیلو سیب زمینی 800- 600 لیتر آب مورد نیاز است که به غیر از ایجاد کردن مشکلات برای منابع آب اگر صرفاً پول آب مصرفی را لحاظ کنیم بیشتر از 600 هزار تومان میباشد، این در حالیست که هر کیلو سیب زمینی به قیمت یک هزار تومان از کشاورز خریده میشود. در نتیجه مقدار زیادی از سیب زمینی مورد نیاز ایران که آب زیادی هم مصرف میکند و سود بسیار کمی برای کشاورز به همراه دارد در کردستان تولید میشود. سطح آبهای زیر زمینی هر سال بیش تر از سال قبل پایین می آید و اگر چه بارها از جهاد کشاورزی خواستەایم که جلوی کشت سیب زمینی را بگیرد و کشتی جایگزین را بە کشاورزان معرفی کنند اما متأسفانه هیچ اقدامی در این زمینه از طرف آنها صورت نگرفتە."
نکتەی قابل توجه این است که در مقایسه با محصولات دیگر برای کشت زعفران کمترین آب مورد نیاز است و بارانهای فصلی کفایت میکند تا بهترین زعفران کشت شود و حتی اگر مقدار بیشتری آب مورد نیاز باشد به نسبت سیب زمینی بسیار کمتر است. ولی به گفتەی یکی از کارمندان جهادکشاورزی:" ما فیای زعفران سالهاست در انحصار گروه بخصوصی است و اجازه کشت آنرا در جاهای دیگر و به ویژه کردستان را به کسی نمیدهند و متأسفانه این هم دلیلی شده تا قدرت عمل ما برای آگاهی بخشی به کشاورزان نسبت به وضعیت زیست محیطی منطقه و شیوه¬ی درست کشاورزی محدود شود. در مدت چند سال گذشته کشاورزان بعد از برداشت محصول سیب زمینی متوجه ضرر و زیانهای حاصله از کشت این محصول شدەاند. متأسفانه بارها هم اقدام به خودکشی از طرف کشاورزان دیده شده و تاکنون شاهد صدها مورد خودکشی به خاطر وضعیت نامناسب کشاورزی از طرف آنها بودەایم."
هچنین نگاهی به وضعیت صادرات زعفران نشان میدهد که بازرگانان این محصول به غیر از نفع شخصی خودشان اهمیت به چیز دیگری همچون ایجاد اشتغال و بهتر شدن وضعیت کشاورزی حتی در زمینة زعفران هم نمیدهند. چرا که قسمت زیادی از این محصول به صورت فلەای و خردنشده و بسته بندی نشده صادر میشود و بعدها از کشورهای همچون ایتالیا و اسپانیا به صورت بسته بندی شده و با قیمت بیشتر دوباره وارد ایران میشود.
مدتی است شاهد آنیم که گروهی از جوانان کردستان که بسیاری از آنها تحصیلات آکادمیک در زمینەی کشاورزی دارند و نسبت به وضعیت منطقه شناخت کافی دارند. با وجود تهدید و محدودیت های حکومت سعی در احیای دوبارەی کشاورزی و محیط زیست کردستان کردەاند و به صورت مستقل اقدام به آگاهی بخشی به کشاورزان نمودەاند به این امید که حرکتی قوی و متحد ایجاد شود تا بتوانند تأثیری مثبت بر روی محیط زیست کردستان که در سطح خطرناکی است داشته باشند.
