Uluslararası Af Örgütü, 2019 ölüm cezaları raporunu bugün yayımladı. Dünya genelinde idam cezalarında yüzde beşlik bir azalma meydana gelirken, İran İslam Cumhuriyeti ve Çin ilk iki sırada yer aldı. Raporda İran rejiminin çık sayıdaki idam infazını kayıtlara geçmemiş olabileceği vurgulanırken rejimin çocuk yaştaki insanları da işkence ederek idam ettiği belirtildi.
Af Örgütü Direktörü Algar: Ölüm cezası alçakça bir cezadır
Uluslararası Af Örgütü Araştırma, Savunuculuk ve Politikalar Kıdemli Direktörü Clare Algar konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Ölüm cezası alçakça ve insanlık dışı bir cezadır. Bu cezanın hapis cezalarına kıyasla daha caydırıcı olduğunu gösteren hiçbir güvenilir kanıt yok. Ülkelerin büyük çoğunluğu bu gerçeği kabul ediyor. Tüm dünyada uygulanan ölüm cezalarının sayısının azaldığını görmek elbette umut veriyor” dedi.
Algar, sözlerini şöyle sürdürdü: “Ancak az sayıda ülke ölüm cezasına gitgide daha fazla başvurarak, dünyadaki gelen eğilimin dışına çıktı. Suudi Arabistan’ın ölüm cezasına siyasi muhaliflere karşı bir silah gibi kullanmayı da kapsayan çeşitli amaçlarla daha fazla başvurması kaygı verici bir gelişmedir. Ayrıca, Irak’ta uygulanan ölüm cezalarının sayısının bir yılda neredeyse iki katına çıkması da şoke ediciydi.”
Clare Algar, “Ölüm cezasını en güçlü şekilde savunan ülkeler bile ölüm cezasına başvurulmasını haklı göstermekte zorlandıkları için gizliliği seçti. Bu ülkelerin birçoğu, uluslararası inceleme sonucunda haklı çıkmayacağını bildiklerinden ölüm cezasını hangi koşullarda uyguladıklarını saklamak için ellerinden geleni yaptı” dedi. Algar, şöyle devam etti: “Ölüm cezaları dünyanın dört bir yanında gizlilik içinde uygulanıyor. Belarus ve Botsvana’dan İran ve Japonya’ya kadar çeşitli ülkelerde infazlar ailelere, avukatlara, hatta bazı durumlarda kişilerin kendisine bile önceden haber verilmeden gerçekleştiriliyor.”
İran rejimi, bu suçu işleyen ülkeler arasında ikinci sırada
Af Örgütü raporunda birçok ülkenin ölüm cezası uygulamalarıyla ilgili resmi bilgi vermemesinin, ilgili hükümetlerin bu konuda şeffaflıktan yoksun olduğunun göstergesi olduğunun altı çizildi.
Raporda idam cezaları ve ülkelerin tutumuyla ilgili şu bilgiler paylaşıldı:
“İran rejimi, ölüm cezasına başvurma konusunda Çin’den sonra ikinci sırada geliyor. 2018’de en az 253 kişinin ölüm cezasını uygulayan İran rejimi 2019’da 251 kişinin ölüm cezasını uyguladı. Bu kişilerden dördü, suçun işlendiği tarihte 18 yaşından küçüktü. Ancak şeffaflığın olmaması, gerçekte çok daha yüksek olabilecek toplam sayıları doğrulamayı zorlaştırıyor.
İran rejimi ayrıca infaz edilen ölüm cezası sayısını devlet sırrı olarak saklıyor.
İran rejim yetkilileri 25 Nisan 2019’da Fars eyaletine bağlı Şiraz’daki Adelabad Cezaevi’nde Mehdi Sohrabifar ve Amin Sedaghat’ın ölüm cezalarını gizlice infaz etti. Her ikisi de 15 yaşında tutuklanmış ve adil olmayan bir yargılama sonucunda tecavüzle bağlantılı birçok suçtan mahkum edilmişti. Cezaları uygulanmadan önce ölüm cezasına mahkum edildiklerini bilmeyen Mehdi ve Amin’in vücudunda, öldürülmeden önce işkenceye uğradıklarına işaret eden kırbaç izleri vardı.
Çin kapsam dışı
2019’da en yüksek sayıda ölüm cezası uygulayan beş ülke şunlardı: Çin (binlerce), İran rejimi (en az 251), Suudi Arabistan (184), Irak (en az 100) ve Mısır (en az 32).
Uluslararası Af Örgütü’nün kaydettiği sayılar, tahminen binlerce kişinin ölüm cezasının infaz edildiği ancak bu konudaki bilgilerin devlet sırrı olarak saklandığı Çin’i kapsamıyor. İran, Kuzey Kore ve Vietnam gibi en yüksek sayıda ölüm cezası uygulayan diğer ülkeler de bu konudaki bilgilere erişimi sınırlandırarak, ölüm cezası uygulamalarının gerçek boyutlarını gizlemeye devam etti.
Suudi Arabistan 184 kişiyi infaz etti
2019’da Suudi Arabistan, ülke tarihinde bugüne kadar kaydedilen en yüksek sayıda ölüm cezasını uyguladı. Suudi Arabistan yetkilileri geçen yıl 184 kişiye verilen ölüm cezalarını infaz etti. Bu sayı, Uluslararası Af Örgütü’nün kayıtlarına göre bugüne kadar bir yıl içinde Suudi Arabistan’da gerçekleştirilen en yüksek infaz sayısı.
Suudi Arabistan 2019’da yarısından fazlası yabancı uyruklu olan 184 kişinin (6'sı kadın, 178'i erkek) ölüm cezasını infaz etti. Bu sayı 2018’de 149’du.
Ölüm cezası uygulanan kişilerin çoğunluğu, uyuşturucuyla bağlantılı suçlar ve cinayet nedeniyle ölüm cezalarına mahkum edilmişti.
Irak’ta infazlar iki katına çıktı
Irak’ta uygulanan ölüm cezalarının sayısı iki katına çıktı. Irak’ta ölüm cezası uygulanan kişi sayısı 2018’de en az 52’den 2019’da en az 100’e yükselerek neredeyse iki katına çıktı. Bunun önemli bir nedeni, ölüm cezasının, DAİŞ’e üye olmakla suçlanan kişilere karşı kullanılmaya devam etmesiydi.
Güney Sudan’da yetkililer 2019’da en az 11 kişinin ölüm cezasını uyguladı. Bu sayı, ülkenin bağımsızlığını kazandığı 2011’den bu yana kaydedilen en yüksek sayıydı. 2018’de en az dört kişinin ölüm cezasını uygulayan Yemen 2019’da en az yedi kişinin ölüm cezasını infaz etti. Bahreyn bir yıl ara verdikten sonra 2019’da ölüm cezası uygulamaya devam etti ve yıl içinde en az üç kişinin ölüm cezasını uyguladı.
Dünyadaki genel eğilimin aksine Suudi Arabistan, Irak, Güney Sudan ve Yemen’de ölüm cezası uygulamalarının sayısı arttı. Tüm dünyadaki ölüm cezası uygulamalarının sayısı art arda gelen dördüncü yılda da azalarak, 2018’de en az 690’dan 2019’da en az 657’ye düştü ve son on yılda kaydedilen en düşük sayılara geriledi.”
