Dağlık Karabağ'da altı hafta süren ve 9 Kasım'da imzalanan ateşkes anlaşmasıyla sonra eren çatışmaların ardından Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, ilk kez Moskova'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin nezaretinde bir araya geldi.
Toplantıya ev sahipliği yapan Putin, görüşmeler öncesinde yaptığı konuşmada, 9 Kasım'da imzalanan anlaşmanın istikrarlı bir şekilde uygulandığını ifade etti.
Rusya'nın yürüttüğü aktif arabuluculuk çabalarına olumlu yanıt verdikleri için, Paşinyan'la Aliyev'e teşekkür eden Putin şunları söyledi:
“Bugün, üçlü anlaşmanın tutarlı bir şekilde uygulandığını memnuniyetle söyleyebiliriz. Bunun, hem Ermeni hem de Azeri halklarının çıkarları doğrultusunda, anlaşmazlığın adil bir şekilde çözülmesi için gerekli ön koşulları oluşturduğuna inanıyoruz.”
Yerinden edilmiş kişilerin ve mültecilerin güvenli bir şekilde dönüşü için çok şey yapıldığını söyleyen Putin, “14 Kasım'dan bu yana 48 binden fazla insan Karabağ'a geri döndü. Rusya'nın arabuluculuğuyla esir ve ölülerin cenazeleri değiş tokuşu yapıldı” diye konuştu.
Putin, Rusya'nın attığı tüm adımlarla Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Grubu'nda belirlenen temel prensipleri takip etmeye çalıştığını söyledi ve “Adımlarımızı ortaklarımızla sürekli olarak istişare etmeyi sürdürüyoruz” dedi.
'Anlaşma gözden geçirilecek'
Toplantı öncesinde Kremlin'den yapılan açıklamada şu ifadeler yere verildi:
“Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya'nın Dağlık Karabağ üzerine 9 Kasım 2020'de imzaladığı anlaşmanın uygulaması gözden geçirilecek. Bölgede devam eden sorunların çözümü de masaya yatırılacak. Askeri operasyonlardan etkilenen bölgelerde yaşayanlara yardım ulaştırılması ve ticari, ekonomik ve ulaşım ağlarının açılması, gelişmesi konularına özel önem verilecek.”
Üçlü görüşmenin yanı sıra liderlerin Moskova'da ikili görüşmeler de yapması planlanıyor.
Paşiyan: Cenazeler ve esirler teslim edilmeden ticaret yolları gündeme gelemez
10 Kasım gecesi yerel saatle 01.00'de anlaşmayı imzaladığını duyuran Paşinyan'a büyük tepki gelmiş; günler süren protestolarda Başkent Erivan'daki meclis binası da basılmıştı.
Moskova'da üçlü görüşmenin gündeme gelmesi, son günlerde Ermenistan'da tepkiyle karşılandı. Ermenistan basını, sosyal medyada yer alan Azerbaycan ve Rusya'yla farklı anlaşmalar yapılabileceği iddialarına haberlerine yer verdi.
Görüşmenin Kremlin tarafından resmen duyurulmasından önce açıklama yapan Paşinyan, yeni anlaşmaların gündemde olmadığını; 9 Kasım'daki ateşkes anlaşmasının detaylarının görüşüleceğini söyledi. Paşinyan, “Ermenistan için önceliğin esirlerin, tutukluların ve cenazelerin teslimi olduğunu; ancak bunun gerçekleşmesinin ardından ulaşım ve ticaret yollarının yeniden açılmasının gündeme gelebileceğini” de açıklamasına ekledi.
Dağlık Karabağ'da ne olmuştu?
27 Eylül'de, Türk devletinin desteğiyle Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’a saldırmasıyla başlayan ve altı hafta süren çatışmalar boyunca Putin, ateşkes için arabuluculuk yapmış ve liderleri Moskova'ya çağırmıştı.
Ancak Azerbaycan ordusunun stratejik önemdeki Şuşa'ya girdiği 8 Kasım'a kadar kalıcı ateşkeste uzlaşma sağlanamadı. Anlaşma, 9 Kasım'da imzalandı.
Buna göre Ermenistan'ın Dağlık Karabağ çevresindeki bölgelerden kademeli olarak çekilmesine; Dağlık Karabağ'da da orduların mevcut konumlarını korumasına karar verildi.
Dağlık Karabağ'da cephe hattına da Rus Barış Gücü askerleri yerleşti. Taraflar, karşılıklı olarak cenazeleri ve esirleri teslim etme konusunda da uzlaştı.
Anlaşmanın orta vadede gerçekleştirilecek diğer maddeleri arasında Dağlık Karabağ'dan Ermenistan'a Laçin bölgesinde bir koridor açılması ve Azerbaycan ile Nahçıvan arasında bağlantı yolu oluşturulması; bu yolları Rusya'nın koruması da vardı.
