Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in arabuluculuğunda, Ermenistan ve Azerbaycan liderleri, Dağlık Karabağ'daki çatışmaların sona erdirilmesine ilişkin anlaşmaya vardı.
Anlaşmayı ilk olarak duyuran Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, yerel saatle Salı 01.00'de Facebook hesabından yaptığı bir paylaşımla "Rusya ve Azerbaycan devlet başkanlarıyla Karabağ savaşını sonlandırma anlaşması imzaladım" dedi.
Ermenistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Şuşan Stepanyan, salı sabahı itibarıyla bölgedeki tüm çatışmaların durduğunu duyurdu.
Anlaşma sonrası Azerbaycan'da kutlamalar yapılırken Ermenistan'da ateşkesin şartlarına tepki gösterenler sokaklara çıktı. Gece boyunca sokaklarda gerilim yüksekti. Anlaşmayı protesto etmek için devlet binalarına saldıranların görüntüleri sonrası Başbakan Nikol Paşinyan bir açıklama daha yaparak kararını almasında ordunun etkili olduğunu söyledi. Paşinyan, “Bu kararı, ordunun bu adımı atmanın gerekliliği konusundaki ısrarı sonrasında aldım” dedi.
Anlaşmanın metni Kremlin'in internet sitesinde yayınlandı.
Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki çatışmaların durması ve Dağlık Karabağ'da yıllardır süren belirsizliğin çözümünü öngören Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan Başbaşkanı Nikol Paşinyan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında imzalanan anlaşmanın maddeleri şöyle:
1. 10 Kasım 2020 Moskova saatiyle 00.00'da Dağlık Karabağ çatışma bölgesinde tam ateşkes sağlandığı ve tüm askeri faaliyetlerin durdurulduğu ilan edilmiştir. Bundan sonra Taraflar olarak anılacak olan Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan Cumhuriyeti, bulundukları pozisyonlarda kalacak.
2. Agdam ilçesi, 20 Kasım 2020 tarihine kadar Azerbaycan Cumhuriyeti'ne iade ediecek.
3. Dağlık Karabağ'daki cephe hattı boyunca ve Laçin koridoru boyunca, hafif silahlı 1.960 asker, 90 zırhlı personel taşıyıcı, 380 otomobil ve özel araçtan oluşan Rusya Federasyonu barış gücü konuşlandırılacak.
4. Rusya Federasyonu barış gücü, Ermenistan silahlı kuvvetlerinin çekilmesine paralel olarak konuşlanacak. Rusya Federasyonu barış gücünün görev süresi 5 yıl olup taraflardan hiçbirinin bu hükmün yürürlüğünün sona ermesinden 6 ay önce beyanda bulunmaması halinde, sonraki 5 yıllık dönemler için kendiliğinde uzayacak.
5. Çatışan Tarafların mutabakatlara uyup uymadığını izleme verimliliğinin artırılması amacıyla, barış gücü ateşkes kontrol merkezi konuşlandırılacak.
6. Ermenistan Cumhuriyeti, Kelbecer ilçesini 15 Kasım 2020'ye, Laçin ilçesini 1 Aralık 2020'ye kadar Azerbaycan Cumhuriyeti'ne iade edecek. Dağlık Karabağ ile Ermenistan'ın bağlantısını sağlayacak ve aynı zamanda Şuşa şehrini etkilemeyecek olan Laçin koridoru (5 km genişliğinde) Rusya Federasyonu barış gücünün kontrolünde kalacak.
Tarafların mutabakatı ile Dağlık Karabağ ve Ermenistan arasındaki bağlantıyı sağlayacak Laçin koridorunun yeni güzergahı için önümüzdeki üç yıl içinde inşaat planı oluşturulacak ve daha sonra bu güzergahın korunması için Rus barış gücü konuşlandırılacak.
Azerbaycan Cumhuriyeti insanların, araçların ve kargoların Laçin koridoru boyunca her iki yönde seyahat güvenliğini garanti edecek.
7. Yerelde yerinden edilmiş kişiler ve sığınmacılar, Dağlık Karabağ topraklarına ve çevredeki ilçelere Birleşmiş Milletler (BM) Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin kontrolü altında dönecek.
8. Savaş esirleri, rehineler ve diğer tutukluların yanı sıra cenazelerin değişimi gerçekleştirilecek.
9. Bölgedeki tüm ekonomi ve ulaşım bağlantıları üzerindeki blokaj kaldırılacak. Ermenistan Cumhuriyeti insanların, araçların ve kargoların her iki yönde sorunsuz şekilde seyahat etmesinin organizasyonu amacıyla Azerbaycan Cumhuriyeti'nin batı bölgeleri ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasındaki ulaşımın güvenliğini garanti edecek. Ulaşımın kontrolü, Rusya Federal Güvenlik Servisi'nin (FSB) Sınır Birimi organları tarafından gerçekleştirilecek.
Tarafların mutabakatı ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ni Azerbaycan'ın batı bölgelerine bağlayan yeni ulaşım yollarının inşası sağlanacak.”
Rus barış gücü askerleri bölgeye ulaştı
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, anlaşmanın ardından yaptığı açıklamada "Dağlık Karabağ'daki krizin uzun vadeli ve kapsamlı bir çözümü için ilk adımın atıldığını söyledi.
Salı sabah saatlerinde ateşkesin tamamen sağlanmasıyla birlikte Rus askerleri de barış gücü adı altında Dağlık Karabağ bölgesinin dağlık alanlarına ulaştı. Rus barış gücünün bölgede tampon görevi göreceği belirtildi.
Rus Savunma Bakanlığı'nın açıklamasına göre Rus askerlerini taşıyan son 10 askeri uçak da Rusya'dan kalkarak bölgeye ulaştı. Böylece toplamda yaklaşık 2 bin asker, 90 zırhlı personel taşıyıcı ve 380 araç ile askeri malzeme parçaları bölgeye ulaşmış olacak.
Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, bunun “Ermenistan'ın kapitülasyonu" olduğunu söylerken Ermenistan Başbakanı Paşinyan ise “Bu bir zafer değil ama bir yenilgi de değil” dedi.
Anlaşmada Dağlık Karabağ'daki özerk yönetim ve statüsünün ne olacağı belirtilmedi ancak Ermenistan'ın etrafındaki bölgeden çekilmesi sonrası bölge, Azerbaycan ordusuyla çevrelenmiş oluyor.
Dağlık Karabağ bölgesinde tek taraflı ilan edilen yönetimin lideri Arayik Harutyunyan da "Ermeni güçlerinaltı hafta süren çatışmalarda bazı bölgeleri kaybettiklerini, Azeri ordusunun, yönetim merkezi Hankendi'ye çok yaklaştığını ve ateşkesin kaçınılmaz olduğunu" söyledi.
Eylül ayında başlayan çatışmalarda AFP verilerine göre en az 1300 kişi hayatını kaybetti.
