ABD Temsilciler Meclisi, ordusu ve topladığı DAİŞ ve El-Kaideci cihatçı çetelerle Batı Kürdistan’ı (Rojava) işgal ve Kürtlere karışı etnik temizlik harekatına başlayan Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve hükümetine karşı ağır yaptırımları ezici bir çoğunlukla onaylarken aynı zamanda Türk devletinin geçmişte gerçekleştirdiği Ermeni Soykırımı tasarısını da onaylayarak Türk devletinin geçmişten gelen soykırımcılığına iki tokatla yanıt verdi.
Türk devletine yaptırımları öngören yasa tasarısı genel kurulda yapılan oylamada 16'ya karşı 403 oyla kabul edildi.
ABD Başkanı Donald Trump'tan Türk devletine ve operasyonda rolü olan Türk yetkililer üzerinde çeşitli yaptırım ve kısıtlamalar uygulamasını isteyen tasarı, Erdoğan ve hükümetine Rojava’daki işgali harekatını kalıcı olarak sona erdirmesi ve bir daha başlatmaması için baskı uygulama çabasının bir parçası olarak görülüyor.
İşgalde rolü olan Türk devlet yetkilileri ve yabancı kişi ve kuruluşlar
Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu Başkanı Eliot Engel ve komisyonun en kıdemli Cumhuriyetçi üyesi Mike McCaul tarafından Ekim ayı ortasında sunulan tasarı, bazı Türk devlet yetkililerini yaptırım listesine alıyor ve Türk ordusunun silah ve finansmana erişimine kısıtlamalar getiriyor.
Tasarı, ABD Başkanı’nın, Türk Savunma Bakanı Hulusi Akar dahil Rojava’yı işgal harekatında rolü olan Türk yetkililere vize yasağı ve mal varlığı dondurma gibi tedbirler uygulanmasını öngörüyor. 4695 sayılı tasarı, Türk devletine işgal harekatında kullanılabilecek savunma teçhizatı, hizmetler ya da teknoloji sağlayan yabancı kişilere de benzer yaptırımlar öngörüyor.
Halkbank ve diğer tümü…
Tasarı, İran rejimine yönelik yaptırımları delmekten ABD’de hakkında büyük bir soruşturma davası yürütülen Türk devleti bankası Halkbank ya da ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Suriye’deki operasyonla ilişkili olarak Türk ordusi ya da Türk savunma sanayine finansal destek sağlanmasını kolaylaştırdığını tespit ettiği tüm mali kurumlara yaptırımlar getirilmesini içeriyor. Tasarıda ayrıca ABD Başkanı, Türk hükümetine Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın almasından dolayı kısaca CAATSA olarak bilinen Amerika’nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyması Yasası altındaki yaptırımları devreye sokmakla yükümlü tutuluyor.
Tasarıya göre, Amerikan savunma teçhizatı, hizmetleri ya da teknolojisinin, Silah İhracatı Kontrolü Yasası kapsamına girmesi ve Türk ordusunun Rojava’ya yönelik işgal harekatında kullanma ihtimalinin bulunması durumunda, Türk hükümetine satışı yasaklanıyor. ABD Başkanı’nın Türk devletini bu maddeden muaf tutamayacağı da kaydediliyor.
Erdoğan ve ailesinin mal varlığı
Tasarı ayrıca, Türkiye’nin operasyonunun ulusal güvenliğe etkisi ve Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ailesinin mal varlığı ve net geliri konularında raporlar hazırlanması çağrısında bulunuyor.
Yasalaşması için Senato tarafından da onaylanması gereken tasarı, Başkan Donald Trump’ın Suriye’den Amerikan askerlerini çekme kararına her iki parti içerisindeki sert öfkenin de bir yansıması olarak görülüyor. Aralarında Trump’a yakın isimlerin de olduğu çok sayıda Cumhuriyetçi ve Demokrat, Başkan’ın asker çekme kararıyla ABD’nin DAİŞ’e karşı mücadelede sahadaki müttefikleri Kürt güçlere “ihanet ettiğini” ve Türk devletinin işgal harekatına “yeşil ışık” yaktığını belirtiyor.
Başka yaptırım tasarıları da yolda
Bu tasarı, Kongre’de Türk devletine yaptırımlar öngören tek tasarı değil. Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Cumhuriyetçi Jim Risch ve komisyonun en kıdemli Demokrat üyesi Bob Menendez de benzer bir yaptırım tasarısı sunmuştu. Menendez Pazartesi yaptığı açıklamada, tasarıyı komisyonda oylamaya sunmak için uygun bir tarih belirleme üzerinde çalıştıklarını söyledi.
Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham ve Demokrat Senatör Chris Van Hollen tarafından sunulan bir başka yaptırım tasarısı da, öncekilerle benzer düzenlemelerin yanı sıra, Türk devletinin enerji sanayi ve ekonomisini de hedef alıyor. Temsilciler Meclisi’nde Cumhuriyetçi milletvekili Liz Cheney de diğer 90 Cumhuriyetçiyle birlikte bir tasarı sunmuştu ama Demokrat imzacısı bulunmayan bu tasarının oylamaya sunulup sunulmayacağı belirsiz.
Ermeni Soykırımı tasarısı da kabul edildi
ABD Temsilciler Meclisi, 1915’te Ermenilere karşı gerçekleştirilen büyük soykırım katliamını “soykırım” olarak tanıyan tasarıyı da kabul etti.
Meclis genel kurulunda her iki parti temsilcilerinin söz aldığı 1 saat süren tartışmanın ardından yapılan elektronik oylamada 405 üye tasarı lehinde oy kullanırken, 11 üye karşı çıktı.
Demokrat Partili Temsilciler Meclisi İstihbarat Komisyonu Başkanı Adam Schiff’in sunduğu tasarıda, “Temsilciler Meclisi’nin Ermeni soykırımını resmen tanımayı ve anmayı ABD politikası olarak gördüğü” ifade ediliyor.
Demokrat Jim McGovern’ın başkanlık ettiği Temsilciler Meclisi Mevzuat Komisyonu Pazartesi günü toplanarak, 296 sayılı karar tasarısının ilgili komisyonda görüşülmeden doğrudan Genel Kurul’da oylanmasının önünü açmıştı. Tasarı böylece ilgili alt komisyonlarda oylanmadan genel kurula getirildi.
Ermeni soykırımının bugünkü suçlarla benzerliği
Karar tasarısında, ABD hükümetinin "Ermeni soykırımı" ya da herhangi bir soykırımı reddetmesi için yürütülecek girişimler reddediliyor. Tasarıda ayrıca ABD’nin insani yardım çabaları dahil, "Ermeni soykırımı" gerçeklerini halkın anlaması ve bu konuda eğitilmesi teşvik ediliyor. "Ermeni soykırımının bugünün insanlığa karşı işlenen suçlarla benzerliğine" de tasarıda dikkat çekiliyor.
Tasarının bağlayıcılığı bulunmasa da sembolik açıdan ve Kongre'nin bu konudaki yaklaşımını yansıtması bakımından büyük önem taşıyor.
Oylama aşamasına geçmeden önceki tartışma bölümünde söz alan hemen hemen tamamı Demokrat Kongre üyeleri, bugün çok sayıda ülkenin 1915 olaylarını “soykırım” olarak tanıdığına işaret ederek, artık ABD Kongresi’nin de bunu yapma zamanının çoktan geldiğini vurguladı. Kongre üyeleri, “geçmişteki soykırımları reddedersek ileride yeni soykırımların da önünü açmış oluruz” mesajını verdi ve Türkiye’ye de “tıpkı Almanya’nın yaptığı gibi geçmişiyle hesaplaşması” çağrısında bulundu. Birçok Kongre üyesi, Türkiye’nin Barış Pınarı Harekatı’nı eleştirirken, Kürtler’e etnik temizlik yapıldığını öne sürdü.
Meclis Başkanı: Kürtlere yapılanlar günümüzdeki tehlikenin bir hatırlatıcısı
Temsilciler Meclisi Başkanı Demokrat Nancy Pelosi, “Bugün Kongre için büyük bir gün. Gelin bugün bu suçun (Ermeni Soykırımı) soykırım olduğunu açıkça ortaya koyalım. Olanları asla unutmamalıyız” ifadelerini kullandı.
Amerika’nın insan haklarına olan bağlılığında asla taviz vermemesi gerektiğine vurgu yapan Pelosi “Ermeni soykırımının” tanınmasının geçmişin hatalarının tekrarlanmaması açısından önemli olduğunu ifade ederek Rojava’da Kürtler’e yapılanlar günümüzdeki tehlikenin bir hatırlatıcısı” dedi.
Ermeniler coşkuyla Türkler tepkiyle karşıladı
Tasarının Temsilciler Meclisi'nden geçmesi Amerika'daki Ermeni toplumunda büyük coşkuya neden olurken, Türkiye ise sert tepki gösterdi.
Türk Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, tasarının onayının iç politika saikleriyle alınmış bir karar olduğu ve kararın tarihi ve hukuki dayanağının bulunmadığı iddia edildi. Türk bakan Çavuşoğlu da Twitter'dan, Rojava’yı işgal harekatıyla büyük oyunu bozduklarını da iddia ederek kendileri açısından bu kararın yok hükmünde olduğunu söyledi.
