ABD Başkanı Donald Trump, uzun süredir beklenen Ortadoğu barış planını İsrail Başbakanı Netanyahu ile birlikte Beyaz Saray’da açıkladı. Plan, Kudüs’ü İsrail’in bölünmez başkenti olarak kabul ediyor, aynı zamanda Fillistin devletinin başkentinin de Doğu Kudüs’teki bazı bölgeleri kapsayan “El Kudüs” olmasını öngörüyor.
ABD Başkanı Trump daha önce ekonomik boyutu açıklanan ve “Yüzyılın anlaşması” olarak nitelenen barış vizyonunun siyasi parametrelerini İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile birlikte açıkladı. Barış planını kendilerinin süreçte söz sahibi olmadıkları gerekçesiyle reddeden Filistin tarafı ise Beyaz Saray’da temsil edilmedi.
İsrail memnun, Filistin kızgın
Donald Trump’ın planından İsrail memnun, Filistinliler ise planı reddediyor. Beyaz Saray’da planın açıklandığı törene katılan İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu Trump’ı ve planı övdü. Törende temsil edilmeyen Filistin’in lideri Mahmud Abbas ise “Kudüs satılık değildir” diyerek tepki gösterdi.
İsrail Başbakanı Netanyahu, Başkan Donald Trump’ın “Barış Vizyonu” adı verilen planını açıklamasından sonra yaptığı açıklamada barış planı için “Bugün kalıcı barışa giden gerçekçi bir yol sunarak, İsrailliler, Filistinliler ve bölge için parlak bir geleceğin önünü açtınız. Süreçte çok sayıda engelin olacağını, eleştirilerin olacağını biliyorum. Ama eski bir Yahudi atasözü vardır. Şimdi değilse ne zaman? Biz yapmazsak kim yapacak?” ifadelerini kullandı.
Mahmud Abbas: “Kudüs satılık değildir”
Ancak Mahmud Abbas planı birlikte açıklayan Trump ve Netanyahu’ya, “Kudüs satılık değildir. Haklarımız satılık değildir. Pazarlık konusu olamaz” sözleriyle sert mesaj verdi. Filistin lideri Trump yönetiminin barış planını “komplo” olarak niteledi.
Gazze Şeridi’nin hakimi olan Hamas’ın sözcülerinden Sami Ebu Zuhri, Trump’ın açıkladığı barış planının büyük öfke yaratacağını söyledi. “Kudüs her zaman Filistin toprağı olacak. Filistinliler bu anlaşmaya karşı çıkacak” dedi.
Gazze’de ve Batı Şeria'da binlerce kişi de Trump yönetiminin planını protesto etti. Gazze'deki protestoda Başkan Trump’ın ve İsrail Başbakanı Netanyahu’nun posterleri ateşe verildi.
Beyaz Saray sitesinde yayınlandı
Trump yönetiminin “Barış Vizyonu” olarak adlandırdığı planın ayrıntıları Beyaz Saray’ın internet sitesinde paylaşıldı. “Bugüne kadar sunulan en ciddi, gerçekçi ve ayrıntılı bir plan” olarak nitelenen vizyonun ilk adım olduğu ve barışa yönelik tarihi ilerlemenin temelini oluşturduğu belirtildi.
“ABD olarak bu barış vizyonunun İsrail ve Filistinliler arasında doğrudan müzakerelerin önünü açmasını umuyoruz” denildi. İsrail-Filistin çatışmasında ilk kez Başkan Trump’ın İsrail ile “iki devletli çözüm için sınırları belirleyen bir haritaya ilişkin uzlaşı sağladığı” ifade edildi.
Ayrıntılar
Beyaz Saray’ın internet sayfasında, barış vizyonunun ayrıntıları yer aldı.
Trump yönetiminin barış planında bugüne kadar İsrail-Filistin sorununa çözüm için sunulan bütün barış planlarına dayanak olan “iki devletli çözüm” parametresinin yer alıp-almayacağı merak konusuydu. Açıklanan planda, barış vizyonunun gerçekçi bir iki devletli çözüm önerdiği, Filistin devleti için de uygulanabilir bir yol haritası sunduğu belirtildi. Buna göre, İsrail gelecekte kurulacak Filistin devletinin koşullarını kabul etti.
Trump’ın barış vizyonunun öngördüğü maddeler şu şekilde:
Karşılıklı tanıma ve bağımsızlık
İsrail devleti, Yahudi halkının ulus-devleti, gelecekte kurulacak Filistin devleti de Filistin halkının ulus-devleti olarak tanınacak.
Filistin halkının bağımsızlık, kendi kendini yönetme ve ulusal onur gibi arzularını gerçekleştirmesi için Filistin halkına bir yol haritası sunacak.
Filistinliler ve İsrailliler yerleşim yerlerinden çıkarılmayacak.
İsrail’in güvenliği
Barış vizyonunun sahadaki gerçeklikleri göz önünde bulundurduğu ve İsrail’in güvenliğini tam olarak koruduğunun altı çizildi.
Barış vizyonu İsrail’in güvenlik gereksinimlerini yerine getirmekte, İsrail’den ek güvenlik riski almasını talep etmeden İsrail’in kendisini her tür tehdide karşı kendisinin korumasını sağlamaktadır.
Vizyon, İsrail ile yan yana barışçıl bir şekilde yaşayacak askeri unsurlardan arındırılmış bir Filistin devleti kurulmasını, İsrail’in Ürdün Nehri’nin batısında güvenlik sorumluluğunu muhafaza etmesini öngörmektedir.
Filistinliler, İsrail bölgede askeri varlığını azalttıkça, güvenlik konusunda daha fazla sorumluluk üstlenmek için ABD ve İsrail ile çalışacak.
Kudüs ve kutsal yerler
Plana göre, İsrail Kudüs’ün kutsal yerlerini korumaya devam edecek, Yahudiler, Hıristiyanlar ve Müslümanlar’ın yanı sıra tüm inanç grupları mensuplarının ibadet özgürlüğünü güvence altına alacak.
Tapınak Tepesi/Harem-ül-Şerif’te mevcut durum muhafaza edilecek.
Ürdün Kralı’nın Kudüs’te Müslümanlar için kutsal mabetlerine ilişkin özel ve tarihi rolü muhafaza edilecek.
Bütün Müslümanlar barışçıl şekilde El Aksa Camii’ni ziyaret edebilecek.
Gelecekte kurulacak Filistin devleti
Yeni planın Filistinliler için önemli düzeyde toprak kazanımı sağladığı belirtildi.
İsrail iki devletli çözüm olasılığını güven altına almak amacıyla 4 yıl boyunca yeni yerleşim inşa etmeyecek.
Kudüs, İsrail’in birleşik ve bölünmez başkenti olarak kalacak. Filistin Devleti’nin başkenti de Doğu Kudüs’teki bazı bölgeleri kapsayan “El Kudüs” olacak.
Mevcut durumda Filistinliler tarafından kullanılan topraklar yeni haritada iki katına çıkacak.
Filistinliler Hayfa ve Aşdod limanlarındaki tesisleri kullanabilecek. Lut Gölü’nün kuzey kıyısındaki bölgede imar çalışması yapabilecek. Ürdün Vadisi’nde tarımsal faaliyetlere devam edebilecek.
Gelecekte kurulacak Filistin devleti topraklarında, Gazze ve Batı Şeria dahil, seyahat ve mal dolaşımını sağlamak için modern ve verimli ulaşım hatları oluşturulacak.
Normalleşme ve Filistinli mülteciler
Barış Vizyonunun mültecilere ilişkin statükoya son vereceği belirtiliyor.
Filistinli mülteciler gelecekte kurulacak Filistin devletinde yaşama, şu anda yaşadıkları ülkelere entegre olma ya da üçüncü bir ülkeye yerleşme seçeneklerine sahip olacak.
ABD mültecilerin yeniden yerleştirilmesi sürecine maddi katkı amacıyla uluslararası toplumla birlikte çalışacak.
Planın ekonomik boyutu
Trump yönetiminin barış planının ekonomik unsurlarını geçen Haziran ayında planın mimarı olan Trump’ın danışmanı ve damadı Jared Kushner Bahreyn’de düzenlenen konferansta açıklamıştı. Buna göre:
50 milyar dolarlık ekonomik planla Filistin ekonomisi desteklenecek.
Plan 1 milyondan fazla yeni istihdam yaratacak.
Filistin’in Gayrisafi Yurtiçi Hasılası (GSYH) iki katına çıkacak.
İşsizlik yüzde 10’un altına düşecek, yoksulluk oranı da yarı yarıya azalacak.
