2003 yılında Irak'ta Baas rejiminin yıkılmasından sonra İran İslam Cumhuriyeti, Irak'ın ekonomik, siyasi ve asayişine müdahale etmeye başladı. Bir nevi Tahran artık Bağdat'ın karar gücüydü.
Bu konuda Arap Merkezi danışmanı Yahya Kubaysi şunları söylüyor "Biz İran'ın Irak iç işlerine müdahale ettiğini söyleyemiyoruz. Çünkü İran'ın Irak'ı yuttuğundan bahsediyoruz. Bu da müdahale etmekten daha tehlikelidir"
Ürdün'ün başkenti Amman'da Avatoday'e konuşan rap Merkezi danışmanı Yahya Kubaysi, "Irak'ta bulunan yabancı güçlerin çekilerek artık halkın söz sahibi olması gerekiyor" yorumları için "Bunlar ideolojik söylemlerdir. Buna inanmıyorum. Bu tür mesajlar gerçekçi değil. Ancak bu güçlerin beli bir yasal çerçeve içinde çalışmaları yürütmesi gerekiyor. 2008'de Irak ile ABD arasında yapılan SOFA antlaşmasının bitmesiyle. 31 Kasım'da ABD askerlerinin çekilmesiyle pratik olarak da antlaşma sona erdi" dedi.
Avatoday: Sizce ABD güçlerinin Irak'ta kalması gereklimidir?
Kubaysi: Bu konu yorumlamayla yeterli olmaz. Çünkü Iraklı güçlerin saldıran guruplar karşısındaki stratejisinin araştırılması gerekiyor. IŞİD saldırıları devam ediyor. Onun dışında da bir sürü olaylar var. Iraklı güçlerin hazırlık düzeyi nedir? Bana göre Irak'ın halen ABD ve diğer güçlerin kalmasına ihtiyacı var. Hükümetin bahsettiği gibi sadece eğitim ve güvenlik için değil. Irak askerlerinin şu hiç bir gücü yok. Hava hareketleri için hiç güçleri yok.
Geçtiğimiz günlerde Irak hükümeti resmi bir biçimde ABD'den Mekful kentinin güneyine hava operasyonu yapmalarını istemişti. Bu da Irak'ın bu konuda gücünün olmadığını gösteriyor. Stratejik ve güncel olarak Irak'ın halen 2014'te terör saldırılarına karşı oluşturulan uluslararası koalisyona gibi güçlere ihtiyaçları var.
Ancak diğer taraftan bunun yasal bir çerçeveye kavuşması gerekiyor. Gerçek şu ki 2008'de imzalanan Sofa antlaşmasının sona ermesiyle pratik olarak 31 Kasım 2011'de ABD askerlerin geri çekilmesi sona erdi. Şimdi başta ABD askerleri olmak üzere hiç bir yabancı gücün kalmasına ilişkin yasal bir çerçeve yok. Gerçek bu. Gelecekte de farklı sorunları beraberinde getirir. Tekrar vurguluyorum Irak'ın bu güçlere ihtiyacı var. Ancak Irak'ın bu güçlerle halka açık aleni bir anlaşma yapmasına ihtiyaç var.
Avatoday: İran'a yakın bazı gurupların ABD'li askerlerden eğitim ve güvenlik için oluşturulan güçlerin Irak'tan çıkartılması için parlamentoda yasa çıkartmaya çalıştıkları söyleniyor. Siz bu böylesi bir kararı nasıl değerlendiriyorsunuz? Irak'ın menfaatleri neyi gerektiriyor sizce?
Kubaysi: Bunun Irak'ın çıkarları yada karşıtlığıyla ilgisi yok. Bu mesel bazı nedenleri ortaya koyuyor. Bana göre milliyetçi bir çaba da görünüyor. Halkın ulusal duygularını kullanmak istiyorlar. Verilen mesajlar ideolojiktir. Gerçekçi değil ki kendileri de inanmıyor. Bunlar da sorunun diğer bir boyutudur.
Avatoday: Siz Irak konusunda uzman ve araştırmacısınız. İran'ın Irak'a müdahalesi görülüyor. Bası siyasilerde bu müdahaleye dikkat çektiler. Diğer bir kesim de ABD'yi sorumlu görüyor. Yayınladıkları raporda yenilgilerini İran'ın başarısı olarak görüyorlar. İran burada ne istiyor. Palan ajandası nedir sizce?
Kubaysi: Biz İran'ın Irak iç işlerine müdahale ettiğini söyleyemiyoruz. Çünkü İran'ın Irak'ı yuttuğundan bahsediyoruz. Bu da müdahale etmekten daha tehlikelidir. İkincisi İran çıkarlarını imparatorluk tarihine bağlamış.
Bu tür duygular İranlıların imparatorluk düşüncesine saplanıp kalmasındandır. Bu istekler sadece Safevi devleti, Kacari ve Şah döneminde vardı. Bu duygular Molla rejimi olan şimdi feqeler hanedanlığı diyorlar. Bunlar mevcuttur.
Ama ham maddeleri farklıdır, bu imparatorluğa doğru giden rejimin önünü açmıştır, o yüzden İran'ın çıkarlarına dikkat çekiyoruz. Irak'ı kendi istilasına teslim almak ve sonuna kadar onu hâkimiyetinde tutması o çıkarlarından biridir.
Amerikalılar İran'ın yayılmacılığı ve genişlemesinde ortaktır. Irak'a girmeden önce 2003 Irak muhalefetinden bazıları ABD'nin onayıyla İran'ın Irak üzerindeki hakimiyetini kabul etmişlerdi. Olayın gerçeği budur.
Bana göre burada sorun İran değildi. İran bir devlettir ve çıkarlarına göre hareket eder. Uluslararası ilişkilerle de bağlantısı vardır.
Ancak Iraklılar sorundur. Ki İran'ın onları yutmasını kabul ediyor. Bunun için bu düşünce hiç değişmiyor. Dış güçlere ve ABD'ye de bel bağlayamıyorlar. İran'ın yayılmacılığına son verilmesi için Iraklıların kendi içinde kendilerine güvenilmelidir. Irak sadece Iraklıların olmalı.
Avatoday: Acaba ABD yönetimi şuanda İran'ı Irak sahasından çıkartamaz mı?
Kubaysi: Böylesi baskılar yapılıyor. Kuşkum o ki İran'ın yayılmacılığı ve istilacılığını Irak'ta pratik olarak geriletemez.
