Şii milisleri örgütleyerek bölge ülkelerinin içişlerine karışan Tahran rejiminin Şii İslam imparatorluğu kurmak amacıyla kullanmayı amaçladığı bildirildi.
19 Aralık 2018’de ABD Başkanı Donald Trump, ABD askerlerini Suriye’den çekme kararı aldıklarını ifade ederek Suriye savaşının seyrini değiştirecek bir karara imza attı. Trump’ın kararına itiraz eden ABD Savunma Bakanı James Mattis, ABD’nin IŞİD ile Mücadele Özel Temsilcisi Brett McGurk görevlerinden istifa ettiklerini açıkladı. ABD’li 22 Senator Başkan Trump’a mektup göndererek çekilme kararını gözden geçirmesi talebinde bulundu.
ABD Başkanı Donald Trump’a yöneltilen eleştirilerin ardından, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, “IŞİD’i teröristlerini bitirene kadar Suriye’de kalmaya devam edeceğiz” şeklinde mesaj verirken Türkiye’nin Suriye’deki Kürt güçlerine yönelik operasyon düzenlemeyeceği hususunda uyardıklarını dile getirmişti. Bolton’un İran İslam Cumhuriyeti’nin kontrolünde bulunan radikal Şii milislere ilişkin herhangi bir açıklama yapmadığı görüldü.
ABD’de merkezli Foreign Affairs dergisi ABD Başkanı Donald Trump’ın Suriye’den çekilme kararı ile ilgili yayınladığı makale de ABD’nin Suriye’den çekileceği bölgelerde İran’ın yerleşeceğini yazdı. Suriye’de IŞİD terör gurubunun yakın bir zamanda bitirileceği ancak, Suriye’nin İran’a bağlı Şii milislerin kontrolüne gireceğini, İran’ın, Suriye’deki yaşanan otorite boşluğunu kullanarak radikal Şİİ milisleri tüm Suriye sahasına yerleştireceğini yazdı.
Ayrıca makalede Bolton’un Tahran yönetimine “Suriye’deki planınızı engel olmayacağız” mesajı verdiğini yazdı.
Makalenin bir başka bölümünde İran İslam Cumhuriyeti’nin kuruluş yıllarına atıf yapılıyor. Ayrıca Tahran’ın “İslam Devrimi’ni” yayma hedefinin bulunduğunu Şii milislerin bu amaçla Tahran rejimi tarafından Ortadoğu’da savaştırıldığını belirtiyor.
Makalenin bir başka bölümünde Afganistan, Lübnan, Pakistan, Irak ve Suriye, Yemen’deki iç savaş hatırlatılarak bu ülkelerdeki İran’a bağlı Şii milislerin faaliyetlerine yer veriliyor. İran’ın bu ülkelerde yaşanan çatışmaları körüklediği bu gurupların aracılığı ile vekalet savaşı yürüttüğünü kaydediyor.
Foreign Affairs dergisi makalesinde Suriye’deki krizin derinleşerek devam edeceğini, İranlı milislerin zaman içerisinde Suriye ordusunun kontrolünü ele geçireceklerini Beşar Esed rejiminin de bu durumu kabul etmek zorunda kalacağını ifade ediyor. İranlı bazı yetkililerin Suriye’deki İranlı askerlerin geri çekmeyi talep ettiklerini kaydedilen makalede Suriye’deki savaşa aktarılan silahların İran’daki ekonomik krizi derinleştirdiği kaydedildi.
İran İslam Cumhuriyeti’nin, Suriye, Lübnan ve Yemen’e gönderdiği Şii milislere ilişkinde bilgiler paylaşıldı. Afganistanlı Şiilerin Fatimiyyun Tugayları, Pakistanlı gurupların ise Zeynebiyyun Tugayları adı altından eğitilerek Yemen, Lübnan, Suriye ve Irak’a gönderildikleri aktarılıyor. İran’ın Yemen, Suriye ve Lübnan’ gönderdiği savaşçıların çoğunun çocuk olduğu ve vurgusu yapılıyor.
Foreign Affairs’a göre uzmanlar, ABD’nin Suriye’den çekilme kararını, 2003- 2011 yıllarında Irak’tan çekilme kararını benzettiklerini belirtiyor. Uzmanlara göre ABD’nin Irak’tan çekilmesinin ardından Irak’ta otorite boşluğu yaşanmış İran, Irak’ı kontrol altına almıştı. ABD’nin Suriye’den çekilmesi ile birlikte İran, Suriye sahasında yaşanan otorite boşluğundan yararlanacak ve Şii guruplarını Suriye’nin tüm bölgelerine konumlandıracak.
Tahran rejiminin Irak – Suriye iç savaşlarında tecrübe kazanan Şii milisleri yeni bölgelerde savaştırmaya hazırlandığını yazdı. Irak – Suriye savaşında bu ülkelere silah yadımı yapan Tahran rejiminin yaşadığı ekonomik krize çözüm bulmak amacıyla bu radikal gurupları başka ülkelerde savaştırarak yeni ekonomik kaynaklar bulma arayışına gireceğini yazdı.
Tahran rejiminin kemer sıkma politikasını girdiği kaydedilen makalede Ortadoğu’daki iç savaşın İran’ın ekonomik krize girmesinin temel nedeni olduğunu belirtiyor.
İran ekonomisine ilişkin açıklamalarda bulunan ekonomist Afşin Setwar, İran’ın, Suriye, Irak, Yemen, Lübnan’a aktardığı silah ve ekonomik yardımların İran’ın ekonomisinin çökmesinin temel nedeni olduğunu ifade ediyor.
Bir yandan ekonomik kriz diğer yandan ABD’nin yaptırımlarına maruz kalan İran rejiminin Şii milisleri ile ilgili yenir bir strateji izleyebileceği de belirttiriliyor. Tahran’ın Şii milislerin ülkelerine geri dönmelerini sağlamaya çalışacağı ifade ediliyor. Kaynaklar Suriye savaşında yer alan binlerce Afganistanlı Fatimiyyun milisinin Afganistan’a geri döndüğünü söylüyor. Tahran, diğer yandan Taliban ile de görüşmeler yaparak, Taliban’ın Kabil’de siyasi sürece dahil olmasını istiyor.
Trump yönetiminin, Suriye sahasından çekilmek suretiyle, Çin ve İran üzerine yoğunlaşacağı değerlendirilmektedir. İran petrolünün en büyük ve en önemli alıcısı Çin’dir. İran-Çin arasında önemli bir ticari ortaklık bağı bulunmaktadır. ABD, bu durumdan ciddi anlamda rahatsızdır. Ayrıca Çin, İran üzerinden de Ortadoğu’da etkin olma gayreti içerisindedir.
Ayrıca ABD’nin, Ortadoğu enerji havzasının kontrolüne ve bölge ülkeleri ile siyasi iletişiminde istikrarsızlığa sebep olduğu düşüncesiyle İran’ın özellikle dışarıya uzanan erişimlerini, deyim yerindeyse kollarını kırmak istemektedir. İran’ın Suriye denklemindeki etkisini azaltmak veya sonlandırmak için, tehdidin ileriden karşılanması konsepti çerçevesinde ve Irak sahasından itibaren önleyici tedbirlerle İran’ın kuşatılmasını sağlamak istediği değerlendirilmektedir.
