Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi İran rejimi destekli Şii milis gruplarından oluşturulan Haşdi Şabi’nin yetkilerini azaltan ve Haşdi Şabi’nin Irak’ın resmi ordusuna daha sıkı entegre olmasını sağlayacak bir kararname imzaladı.
Irak’ın bu adımı İran rejimi ile ABD arasında yaşanan gerilimde ABD’nin Irak hükümetine Haşdi Şabi milislerinin daha sıkı denetim altına alınması yönünde uyguladığı baskının ardından geldi.
Irak ordusu ve ABD liderliğindeki koalisyon güçlerinin DAİŞ terör örgütünün bitirilmesi sürecinde rol üstlenen ve Halk Seferberlik Güçleri diye tanımlanan İran rejimi destekli Haşdi Şabi’nin Irak siyasetinde geniş bir etkisi bulunuyor. Birçok Şii milis grubundan oluşan Haşdi Şabi, 2018 yılında Irak’ta yapılan parlamento seçimlerinde ikinci siyasal güç haline gelmişti.
Haşdi Şabi milislerine 31 Temmuz’a kadar süre
Haşdi Şabi grupları daha önce de Irak silahlı kuvvetlerinin başkomutanı konumundaki başbakanlığa bağlı olarak görev yapıyordu. Ancak Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi’nin imzaladığı kararname, Haşdi Şabi’yi oluşturan grupları siyasi veya paramiliter faaliyetler arasında bir seçim yapmaya zorluyor.
Haşdi Şabi milislerine yeni kurallar doğrultusunda hareket etmeleri için 31 Temmuz’a kadar süre tanındı.
Irak Başbakanı’nın Haşdi Şabi Şii milis gruplarını denetim altına almayı amaçlayan kararnamesi Irak’ta ABD askerlerinin bulunduğu Balad askeri üssüne ve ABD petrol şirketi Exxon Mobil’in faaliyet gösterdiği bölgeye yönelik havan topu saldırısından 2 hafta sonra geldi.
Yerel yetkililer bu olaylardan birinden Haşdi Şabi milislerini sorumlu tutmuş ancak Irak hükümetinden konuyla ilgili bir açıklama gelmemişti.
Pompeo, sürpriz ziyaretinde Bağdat’ı uyarmıştı
Washington ve Tahran arasında gerilimin tırmandığı bir dönemde ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo Mayıs ayında Bağdat’a yaptığı sürpriz ziyarette Irak yönetimine İran rejimi destekli Haşdi Şabi milis gruplarını denetim altında tutamamaları halinde ABD’nin bölgedeki bu tür saldırılara güç kullanarak karşılık vereceği konusunda uyarıda bulunmuştu.
Mukteda el Sadr’dan Abdulmehdi’ye destek
Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi, Irak’ta herhangi bir siyasi gruba mensup olmayan ve parlamentoda da müttefiki olmayan bağımsız bir siyasetçi.
Irak’ta hem Washington hem de Tahran’ın etkisine karşı çıkan Şii din adamı Mukteda El Sadr, Irak Başbakanı’nın imzaladığı kararnameye desteğini açıkladı. Yaptığı yazılı açıklamada “Başbakan’dan gelen bu adım önemli ve güçlü bir devletin inşa edilmesinde doğru bir adım” ifadesini kullandı.
Yeni kararname uyarınca Irak ordusuna entegre olmayı tercih edenler eski isimlerini bırakıp siyasi faaliyetlerden uzaklaşmak zorunda. Kararnamede siyasette yer almayı tercih edenlerin de silah taşımasına izin verilmeyeceği belirtiliyor. Kararname uyarınca milislerin görev yaptığı askeri merkezler ve kontrol noktaları da kapatılacak.
Haşdi Şabi, Kürt düşmanlığı yapıyor
Şemsiyesi altındaki bazı grupların ABD’nin terör listesinde de yer alan Haşdi Şabi, DAİŞ teröistlerinin 2014'te Musul'u ele geçirmesi ardından, Irak'ın Şii dini lideri Ayetullah Sistani’nin fetvasıyla Iraklı farklı Şii milis gruplarının bir araya getirilmesi ile kuruldu.
DAİŞ’e karşı savaş amacıyla oluşturulmasına rağmen Haşdi Şabi Şii milis grupları, Kürtlere karşı katliam, baskı ve terörist faaliyetleri ile anılmaya başlandı. İran rejiminin direktifleri ile Feyli Kürtlere karşı gerçekleştirdiği eylemler ve özellikle Güney Kürdistan’da gerçekleştirilen bağımsızlık referandumu ardından tartışmalı Kürdistan toprakları dahilindeki Kerkük, Xurmatu, Şengal ve diğer Kürt kentlerinin dönemin Başbakanı Haydar Abadi’nin talimatıyla işgal edilmesi ardından bu kentlerde Kürtlere karşı birçok terörist eylem gerçekleştirdi.
Hangi gruplardan oluşuyor
Haşdi Şabi'nin büyük bölümü Şii milislerden oluşuyor ancak bünyesinde Sünni milisler de var. Yaklaşık 120 bin Şii ve 16 bin Sünni milisi olduğu tahmin ediliyor ancak milis sayısıyla ilgili resmi bir veri bulunmuyor. Zira bu rakamların çok daha fazla olduğunu belirten açıklamalar da bulunuyor.
Haşdi Şabi bünyesinde yer alan onlarca örgütten öne çıkanlar şunlar: Bedir grubu, Asaib Ahl El-Hak, Barış Tugayları (Mukteda El Sadr'ın grubu), Hizbullah Tugayları, Seyyid El Şuhada Tugayları, Kataib El İmam Ali, Ebu El-Fadl El-Abbas Güçleri, Harakat Hizbullah El-Nucaba. Haşid Şabi içerisinde Türkmenlerden oluşan gruplar da bulunuyor.
İran rejimi ile ilişkisi
Haşdi Şabi bünyesindeki örgütlerin büyük bölümü doğrudan İran rejimi Devrim Muhafızları’na (Pasdaran) bağlı. Haşdi Şabi bünyesindeki Sadr hareketine bağlı grupların dışındaki birçok grubun, Pasdaran komutanları tarafından teşkilatlandırıldığı ve bu grupların komutanlarının genelde, Tahran'la ve de İran'daki kutsal Kum şehriyle yakın ilişkileri olan din adamları olduğu yönünde yerel ve uluslar arası birçok basın kuruluşu tarafından haberleştirilmişti.
Arşivlerdeki bu raporlarda Haşdi Şabi komutanlarının danışmak için düzenli olarak Tahran'ı ziyaret etikleri, finans ve silah ihtiyaçlarının bir bölümünün İran rejimi tarafından temin edildiği, bu yüzden Haşdi Şabi gruplarının hem maddi hem ideolojik olarak Tahran’a bağlı oldukları belirtiliyor.
