ABD'nin 2 Mayıs'tan itibaren 8 ülke için İran'dan petrol almasına yönelik yaptırımlardan muaf tutulmasına son verdiğini açıklamasıyla birlikte Irak'ta özellikle yaz ayının yaklaşmasıyla kriz süreçleri bekliyor. Irak, İran'da satın aldığı petrolden dolayı ABD'nin şiddetine maruz kalmaktan korkuyor.
Irak Petrol eski Bakanı Dr. İbrahim Bahr Alolom, Avatoday'a verdiği röportajında Irak Hükümeti'nin İran'da petrol satışında kendilerine tanınan muafiyetin uzatılması konusunda Beyaz Saray'a baskı uyguladığını söyledi.
Dönemin Irak Petrol eski Bakanı Bahr Alolom, "6 aylık süre içinde onun yerini dolduracak her hangi bir alternatif olmayacağını göremiyorlar. Irak'ın bir süreye kadar İran petrolüne bağımlı kalacaktır" dedi.
Röportajın ayrıntıları:
Avatoday: Irak, ABD'nin İran yaptırımlarına bağlı kalabilir mi?
Bahr Alolom: İran'dan enerji alımı özellikle mazot ve elektrik konusunda Irak'a 15 Haziran'a kadar geçici muafiyet tanındı. Diğer taraftan Irak muafiyet süresinin uzatılması için ABD'ye baskı uyguluyor.
Yaz mevsimi kapıya dayandı. Sizde biliyorsunuz ki Irak'ta yazları çok sıcak olur. 4 bin Megawattlık enerjiyi elden bırakmak kolay değil. Bu süreçte komşu ülkeler üzerinden bu açık kapatılamıyor.
Evet, Irak doğal gazı, elektrik konusunda enerji ihtiyacı için geçici planlamaya gidebilir. İlk etapta Irak hükümeti ABD hükümetine uygulanan geçici muafiyeti uzatması için baskı uyguluyor. İkinci aşamada ABD'den İran doğal gazı yerine alternatif yardım talep edecek. Bu iki temel meseledir. Bunlar gelecekte tartışma konusu olacak.
Avatoday: Eğer Irak, Washington yaptırımlarına bağlı kalırsa; enerjiyi nasıl üretecek bunun alternatifi ne olacak sizce?
Bahr Alolom: Tanınan kısa süreye göre alternatifler sınırlıdır.
1- komşu ülkelerden alınacak enerji için örneğin önce Suudi'den Kuveyt'e oradan da Irak'a aktarılacak. Bu da önümüzdeki bir kaç ay içinde eğer tekniki komisyon sıkı bir biçimde çalışırsa dahi 500 ile 600 Megawattlık (MW) sınırını geçemez.
2- Eskiden Basra ve diğer bazı kentlerde dikilen trafo direkleriyle elektrik ihtiyaçlarını temin etmişlerdi. Yakıtı temin edip etmeme meselesi de Irak'ın becerilerine kalmış bir şey.
Her şeye rağmen Irak ile farklı muamelelerde bulunulması gerekiyor.
Soruyorum ABD 2003 yılı sonrası neredeydi? Eğer petrol üretimi için Irak ile ABD arasında ilişkiler geliştirilseydi şimdi kendi üretimimizi yapar petrol ithalatına gerek duymazdık. Ancak bu konuda ABD tarafından hiç bir teşvik olmadı. Şimdi de tanınan 6 ay süresi içinde dışarıdan alınan enerji ihtiyacının yerini dolduracak her hangi bir alternatif olmayacaktır.
Avatoday: Bağdat'ın Kürdistan Bölgesi'nden yada Kuveyt'ten petrol alması için baskı uyguladığı söyleniyor. Sizde enerji açığı bununla kapatılabilinir mi ya da bunlar propaganda mıdır?
Bahr Alolom: Bana göre Irak'a verebilecek kadar Kuveyt'in fazladan doğal gaz üretimi yoktur. Tam tersi bir doğal gaz temin etme arayışında ve bu arayışın içinde Irak ile görüşmelerde var. Halihazırda teknik komisyonlar görüşmeye devam ediyorlar. Ve maliyet konusunda bir mutabakat sağlanamamıştır.
Doğalgaz sorunu de öyle basit bir sorun değil, taşımak için baya taşıtma tekniğine ihtiyaç duyulan bir meseledir. Bu ve başka lazım olan diğer yanları örgütlemek için zamana ihtiyaç var. Kısacası katkıda bulunabilinir. Irak içinde ihtiyaçlarını gidermekte en iyi seçenekte petrolden elde edilen doğalgazdır.
Avatoday: Siz 2003'lerde Irak'ın ilk kurulan hükümetlerinde petrol bakanlığını yaparken, enerci ve petrol kaynaklar sektöründe onu bağımsız kılmak için bazı geliştirme planlarınız vardı. Acaba bugünkü sektör o günün düzeyine ulaştırılabilmiş mi?
Bahr Alolom: Bilindiği üzere doğalgaz iki biçimde Irak'ta üretilmektedir. Biri yerden serbest çıkan ki %30 u teşkil ediyor. Diğeri ise petrol rafinesinde yan örün olarak elde ediliyor. Bu da %70'ini teşkil etmektedir. Diyeceğim şu ki Siver, Mansuriye ve Akaaz kuyuları bu biçim geliştirmelere açıktrı. Nitekim dördüncü düzey ruhsat da alınmış ama güvenlik sorunu nedeniyle bu kuyularda çalışma durdurulmuştur.
Petrolun yan ürünü olarak çıkan doğalgaz oranı çok daha yükseltilebilinir. Bizler de shell mitsuboshi danışmalarına geç başladık. 2009 başlayan bu danışmalar ancak 2013'te anlaşma olarak imzalar atılabilmiştir. Bu anlaşmaya göre Basra doğal gaz şirketini kurmanın yanı sıra, Irak güney şirketi ve yabancı şirketlerle de ortaklaşa bir şirket kurarak Rumela, Zubeyr ve kırna kuyularından çıkan doğal gazı kullanmak için yararlı hale getirtecekti.
Bu gün Basra şirketi doğal gaz üretiminde günde1000 megavatta ulaşa bilmiştir. Diğer tüm kuyularda da aynı düzeye ulaşmak projenin diğer planıdır. Bu da önümüzdeki iki yılda gerçekleştirilebilinecektir. Ayriyeten bu düzeyi diğer tüm Irak'ın orta ve güneyinde bulunan kuyulara da aktarılması planlandı.
Bana göre Irak üç yıl daha elektrik üretimi için dışarıdan doğal gaz ithal edecektir. Ki kendisi çok farklı bir kalitede şu an dünya pazarına doğal sıvı gaz sunmaktadır. Fakat bu ithal etiği doğal gazdan farklı bir şeydir. Yani açık konuşmak gerekirse hükümet yaparsa ve petrol bakanlığı başarılı olursa belki de o ülkede elektrik santrallerinde ihtiyaç duyulan 4000 MV temin edebilir.
Fakat öte yandan doğal gaz kaynaklarını araştırıp netleştirmek lazım ki şimdiye kadar tahminen batıdaki ve Cezire çöllerinde çok olduğu düşünülüyor. Bunlar da Irak için müthiş bir doğal gaz yedek üretimi olurlar.
Avatoday: Irak'tan Adil Abdul Mehdinin Suudi Arabistan ziyaretinde yaptığı önemli bazı anlaşmalar söz konusu, sizce Suudi Arabistan'ın enerji temin etme kapasitesi Irak'ın İran'a bu konuda sırt dönecek kadar Irak'ın ihtiyaçlarını giderecek kadar var mı?
Bahr Alolom: Bana göre burada göz ardı edilen bazı yanlar vardır. Diyelim ki Suudi Arabistan'ın elektrik kapasitesi buna yetse ve Irak'a bunu taşıyacak imkânlar sağlansa bile, Irak ile Suudi Arabistan'ın elektrik frekansları farklı ve bir birini tutmuyor ki. O yüzden Suudi Arabistan'dan Kuveyt ve oradan Irak'a elektrik taşıma projesi deha makuldür. O yüzden Suudi Arabistan'ın ŞahenŞah şirketlerinden olan Aquvay Elektrik Şirketine rağmen bu projeyi de düşünmek lazım.
Suudi Arabistan'ın bu konuda Irak'a yardım etmek için ellinden geleni yapacağından eminim. Bunu da iktidardakilerden dolayı değil ABD politikasına uygun olarak Irak'ın İran'a sırt bağlamasını istemediği için yapar.
ABD de körfez ülkelerinde İran'dan alınan petrolün yerini dolduracak kaynaklar bulursa mutlaka yaptırır. Bu nedenlerle kanımca biz bu enerji ve doğal gaz konusunda bir müddet daha İran'a bağımlı kalacağız diyorum. Tabii ki eğer yaz aylarında Irak halkını 5000 MW elektrikten yoksun bırakmak istemiyorsak.
