Birçok Kürt ve İranlı masum gazeteci, akademisyen ve aktivisti haksız gerekçelerle tutuklayıp idam eden İran Molla rejimi, Şah rejimi döneminde orduyu güçlendirmek üzere İngiltere hükümetinden satın alma talebinde bulunulan Chieftain tanklarının, 1979 yılında Şah rejiminin devrilmesi ile teslimatının yapılamadığı, bu yüzden İngiltere’nin, İran rejimine 400 milyon sterlin değerinde borcu olduğu iddiasıyla İngiltere’den para talebinde bulunmuştu.
ABD yaptırımları ile ekonomisi çöküşün eşiğinde olan İran rejiminin, İngiltere’nin, bu para talebini olumlaması durumunda İran asıllı İngiliz vatandaşı Nazenin Zaghari-Ratcliffe dahil olmak üzere İngiltere ve İran rejimi çifte vatandaşlığı bulunan İran kökenli İngiliz vatandaşlarının serbest bırakabileceği gibi kirli bir pazarlık teklif ettiği ve İngiliz hükümetinin de bu teklifi kabul ettiği ortaya çıktı.
İngiltere borcu kabul etti
İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, İngiltere’nin İran rejimine iddia edilen borcu ödemek için büyük bir ciddiyet ile çalıştığını kabul etti.
Wallace, İran rejimi tarafından alıkonulan kişilerin ailelerini temsil eden avukatlara, İngiltere’nin İran rejimine olan borçları ödemek üzere olası tüm yasal yolları gözden geçirdiğine dair güvence verdi.
İngiliz yönetimi böylece ilk kez resmi olarak bu borçları kabul etmiş sayılıyor. Söz konusu kabul, İran rejimi hapishanelerinde tutulan ve daha sonra cezası değiştirilerek 2016’dan beri ev hapsine alınan Nazenin Zaghari-Ratcliffe’yi temsil eden avukatlara gönderilen bir mektubun içerisinde geldi.
“Tutuklu İngiliz vatandaşlarının serbest bırakılmasına katkı sağlayabilecek”
Wallace, borçların ödenmesi durumunda, İran rejim hapishanelerinde tutuklu bulunan İran asıllı İngiliz vatandaşı Nazenin Zaghari-Ratcliffe de dahil olmak üzere çifte vatandaşlığa sahip İran kökenli İngiliz vatandaşlarının serbest bırakılmasına katkı sağlayabileceğini söyledi.
Nazenin Zaghari-Ratcliffe’in tutuklanması İngiltere ile İran rejimi arasında yıllardır süren bir diplomatik krize yol açmıştı.
2008 yılında İngiltere’nin, İran rejimine 400 milyon sterlin borcu olduğuna dair uluslararası bir tahkim kararı çıkarılmış ancak verilen hüküm ile ilgili uzun ve peşi sıra gelen çok sayıda mahkeme savaşları ile İngiltere Savunma Bakanlığı’na bağlı (günümüzde mevcut olmayan) silah satış acentesi International Military Services (IMS) Limited Şirketi avukatları, yalnızca aşırı yüklü borcun miktarını değil, aynı zamanda başlangıçta herhangi bir borcun ödenip ödenmediğini de sorgulamaya devam etti.
Ödemenin AB ve ABD yaptırımlarına karşı olmaması gerekiyor
Wallace İran rejimi tarafından tutuklanan kişilerin ailelerine gönderdiği mektupta “IMS Ltd ve çözüme kavuşturulmamış hukuki anlaşmazlıklarla ilgili olarak, İngiltere hükümeti ödenmesi gereken bir borcu olduğunu kabul ediyor ve bu borcu yasal ve doğru bir şekilde ödemek için tüm yasal yolları incelemeye devam ediyor” ifadelerini kullandı.
Ancak her şeye rağmen herhangi bir yasal ödemenin, Avrupa Birliği (AB) ya da muhtemelen ABD tarafından İran rejimine dayatılan ekonomik yaptırımlara karşı olmaması gerekiyor.
IMS Ltd Şirketi’nin yüzde 99 hissedarı Wallace
Wallace, İngiltere Savunma Bakanı sıfatıyla, IMS Ltd Şirketi’ndeki toplam hisselerin yüzde 99’unu elinde bulunduruyor. Bu da kendisini bu önemli konuda ana karar mercii yapıyor. Savunma bakanı olmadan önce eski parlamento üyesi sıfatıyla Wallace, İngiltere hükümetinin dış borçlarının ödenmesinde yaşanan gecikmeyi eleştirenler arasında en öne çıkan isimlerden biriydi ve bunu İngiltere’nin dış politikasının alnına sürülmüş bir leke olarak görüyordu.
Wallace “Bu konudaki şahsi görüşümü açıkça belirttim ve hala önceki kararıma bağlıyım. Ancak şu anda daha fazla yorum yapmam benim açımdan uygun olmaz” şeklinde sözlerini sürdürdü. İngiltere Savunma Bakanı’nın önceki görüşlerinin tekrar altını çizdiği ve üzerinde fazla bir değişiklik yapmadığı son değerlendirmeleri, İngiltere Bakanlar Kurulu’nun kolektif sorumluluğu sınırları içerisinde İngiltere Savunma Bakanı olarak gösterebileceği maksimum tavır olarak görülüyor.
İran rejimi ya da İngiltere hükümeti tarafından, İran rejim hapishanelerinde çürüyen çifte vatandaşlığa sahip İngiliz vatandaşlarının serbest bırakılmasının tank anlaşması kapsamında Tahran’a olan borçlar ile doğrudan bağlantılı olduğuna dair resmi bir itiraf gelmedi. Ancak İran rejim yargıçları, çifte vatandaşlığa sahip İngiliz vatandaşlarının serbest bırakılma konusunu birkaç kez gündeme getirerek bunu İran asıllı İngiliz mahkumların serbest bırakılmasının önündeki en büyük engel olarak gördüklerini ifade ettiler.
Eski Dışişleri Bakanı Hunt da pazarlığı itiraf etti
Diğer taraftan Ben Wallace’ın açıklamaları hakkında yorum yapan İngiltere’nin eski Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, “Nazenin yakında serbest bırakılırsa, tarihi borcumuzu kabul etmenin bunda önemli bir payı olacağını düşünüyorum” dedi.
