Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), ABD'nin, İran İslam Cumhuriyeti ile uluslararası güçler arasında imzalanan ancak daha sonra ABD’nin tek taraflı olarak çekildiği nükleer anlaşmada yer alan ve ‘Snapback’ olarak tanımlanan anlaşmaya uyulmaması halinde yaptırımların geri getirilmesini öngören mekanizmayı devreye sokma talebini de ret etti.
“ABD nükleer anlaşmadan çekildiği için…”
BMGK geçici başkanlığını yürüten Endonezya'nın BM Daimi Temsilcisi Triansyah Djani, Rusya ve Çin'in konu hakkında Konsey üyelerinin görüşlerinin açıklanması talebi üzerine yaptığı açıklamada, 15 üyeli Konseyde yer alan Dominik Cumhuriyeti dışındaki ülkelerin, ABD'nin 2015'te imzalanan nükleer anlaşmadan 2018’de çekilmiş olması sebebiyle böyle bir mekanizmayı işletmesinin yasa dışı olacağı yönünde görüş bildirdiğini belirtti.
Büyükelçi Djani, Konseyin telekonferans yöntemiyle "Ortadoğu" konulu toplantıda yaptığı konuşmada, "Üye ülkelerle yapılan görüşmeler ve ülke temsilcilerinin ilettiği mektuplar, Konsey üyelerinin birinin mesele hakkında belirli bir görüşü olduğu, diğer üyelerin ise bu görüşe katılmadığını göstermektedir" dedi.
Konsey üyeleri arasında İran rejimine Snapback yaptırım mekanizmasının devreye sokulması konusunda uzlaşma bulunmadığını vurgulayan Djani, "Bu yüzden Başkan'ın bu yönde bir adım atma yetkisi yok" ifadesini kullandı.
ABD'nin “Kalıcı silah ambargosu” önerisi
ABD, daha önce 18 Ekim'de süresi dolacak olan İran rejimine yönelik BMGK tarafından uygulanan silah ambargosunun, BMGK aksine karar verene dek sürdürülmesini öngören bir karar taslağını Konsey’e sunmuştu.
Rusya ve Çin Dışişleri Bakanları, BM Genel Sekteri Antonio Guterres'e ve BMGK'ye yazdıkları mektuplarda, öneriye yönelik itirazlarını sunmuş, Konseyin böyle bir karar alması halinde veto yetkisine sahip daimi üyeler olarak veto edecekleri sinyalini vermişti.
ABD ise kararın veto edilmesi halinde İran rejimi ile uluslararası güçler arasında 2015'te imzalanan nükleer anlaşmada öngörülen acil yaptırımları devreye sokacağını belirtmişti.
Nükleer anlaşmanın taraflarından Rusya ve Çin ise ABD'nin anlaşmadan çekildiğini hatırlatarak, söz konusu yaptırım mekanizmasını işletme imkanından yoksun olduğuna işaret ediyor.
BMGK'de 21 Ağustos'ta oylanan tasarıya, 15 üye ülkeden yalnızca ABD ile Dominik Cumhuriyeti kabul oyu vermişti.
BMGK, 2010 yılında aldığı kararla, nükleer programıyla ilgili tartışmalar nedeniyle İran rejiminin büyük çaplı silah sistemleri satın almasını yasaklamıştı. Öncesinde ise İran rejiminin silah ihracatına ambargo getirilmişti.
İran rejimi ile uluslararası güçler arasında 2015'te imzalanan nükleer anlaşmada silah ambargosunun 18 Ekim 2020'de kaldırılmasını öngören bir hüküm bulunuyordu.
ABD, 2018'de nükleer antlaşmadan çekildiğini açıklamıştı.
