Missiouri Üniversitesi’nden Ortadoğu uzmanı siyaset bilimci Prof. Dr. David Romano, ABD’nin savaş mağduru Kürt halkına yardım elini uzatmamasının ‘büyük bir utanç’ olduğunu vurgulayarak, Kürtler rasyonel oynarlarsa, son iki hafta içinde çok şey kaybetmelerine rağmen Rusya ve ABD’nin karşıt hamlelerinden kazançlı çıkabilirler’ dedi.
Siyaset bilimcisi Prof. Dr. Romano, ABD’nin Türk devletinin saldırıları altında mağdur olan Kürt halkına yardım elini uzatmamasının ABD açısından ‘büyük bir utanç’ olduğunu vurgulayarak ABD’li . Senatör Lindsey Graham’ın “Kürtlerin petrollerini, geliri kendilerine verilmesi amacıyla işlenmesi mümkün” şeklindeki açıklamasını ise; “O halde Rojava Kürtlerinin, Rusya’yı, ABD’yi veya Esad’ı kışkırtmamaya özen göstermeleri gerekecek” şeklinde yorumladı.
Kürtlerin ulusal birlik için birbirleriyle asgari saygıda buluşması gerektiğinin altını çizen Prof. David Romano, Rojava ve Suriye’de ABD-Rusya ve Türk devletinin amaçlarıyla ilgili Gazete Duvar’dan Jinda Zekioğlu’na röportaj verdi. David Romano’nun röportajı şu şekilde:
“ABD’DEKİ EN SAĞLAM DESTEKÇİLERİ BİLE BUNDAN UTANIYOR VE KIZIYOR”
Dokuz gün içinde yaklaşık 300 sivil öldürüldü. 300 bin kişi göç etti. ABD bu süreci daha iyi yönetemez miydi? Kritik eşik ne zaman aşıldı sizce? ABD Erdoğan’ı önleyemez miydi? Elbette, Erdoğan’ı savaşmaya iten koşullar savaşını durdurmaya yetti. Yanlış mıyım?
Tek bir ABD görevlisinin bile, yerlerinden edilmiş onca kişiyi ziyaret etmemesi ya da onlara yardımcı olmak için, ne yapılabileceğini görmek için kontrol etmemesi utanç verici. Her şey daha iyi yapılabilirdi elbette ancak daha iyi şeyler yapmak liderlikte bir yönerge gerektirir – ama işte başkan Trump! ABD’nin kuzey ve doğu Suriye’de sahip olduğu az sayıdaki birlikleri çıkarmasına gerek yoktu. Bunu yapmaya kararlı olsaydı, Demokratik Suriye Güçleri’ni (HSD) uyarabilir ve önce Esad rejimi ve Ruslarla makul bir anlaşma yapmalarına yardımcı olabilirdi. Daha sonra da tekrarlamak istemediğim ifadelerle resmen bölge halkıyla alay etti. Burada yani ABD’deki, en sağlam destekçilerinin çoğu bile yaptıkları için utanıyor ve kızıyor.
“İLHAN OMAR VE RAND PAUL AŞIRI TECRİTÇİLERİ DIŞINDA HERKES TRUMP’A ÖFKELİ”
Son zamanlarda, özellikle Suriye Kürtleri ABD’de çok popüler. Şüphesiz bunda, Trump’a duyulan antipatinin büyük etkisi var değil mi?
Kuşkusuz ancak cesaret verici olan bir diğer şey şu, Trump’ın Kürtlere olan ihaneti nedeniyle ona öfke duyuyorlar. Zira, bu antipati ABD’de iki taraflıydı. Hem Cumhuriyetçiler hem de Demokratlar bunun Amerika’da korkunç bir leke olduğunu, bir ihanet olduğunu düşünüyorlar. Türkiye’yi kınamamaya niyetli görünen Rand Paul ve Demokrat Kongre Üyesi Ilhan Omar gibi birkaç aşırı tecritçi dışında tabii – belki de Erdoğan’ın Filistin meselesine verdiği destek nedeniyle. Kürtlere olan sempati, -Trump’ın en mantıksız destekçileri hariç- herkes arasında oldukça yüksek.
MESUD BARZANİ’NİN MESAJI
Mesud Barzani operasyon sürecinde “Kürt kanı, satılacak silahlardan daha değerli” dedi. Bu mesaj, Kürt ulusal hareketini daha da yakınlaştırdığı şeklinde yorumlandı. Nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bence Kürt hareketi, -Barzaniler de dahil olmak üzere tüm siyasi partilerin ve Irak Kürtlerinin- şu anda Rojava’daki herkese büyük bir sempati duyduğunu hatırlatmak gerekir. Kürt ulusal birliğine önem verenler için bu iyi bir işaret. Kürtler, birbirleriyle kavga etmemek veya başkalarının akrabalarıyla savaşmasına yardım etmemek gibi bir takım kırmızı çizgilere sahip olmalı. Birçok insan, birbirini birçok şey için ve çok farklı politikalar için eleştirebilir ancak birbirlerine karşı da asgari saygı duymaları gerekir. Sanırım bunu, bu kez gördük. Peşmergenin Ekim 2014’te Kobani’ye yardım etmeye gittiğini de gördük. Kürt partilerinin Peşmergeye Ağustos 2014’te yardım etmeye gittiğini de gördük.
“TÜRKİYE KESİNLİKLE SİYASİ SAVAŞI KAYBETTİ”
Peki ya Erdoğan’ın tehdidi devreye girerse ve DAİŞ’e Avrupa yolunu açarsa? Kürtlerin uğraştığı çetelerle biraz da dünya uğraşır. Dünya buna hazır mı sizce?
Türkiye, Grê Spi ve Serêkaniyê’deki askeri savaşı kazanmış olabilir, ancak kesinlikle siyasi savaşı kaybetti.
Dünyanın genelinde insanlar bu çatışmada Suriye halkının tarafı oldu ve Türkiye’yi giderek dünya sahnesinde daha istikrarsız, kötü niyetli ve insan haklarını ihlal eden bir aktör olarak görüyor. Sadece Azerbaycan, Katar, Pakistan ve Filistinliler bu konuda Türkiye’yi destekledi. Kıbrıs Türkleri Cumhurbaşkanı dahi Ankara’yı desteklemedi -ve bunun sonucu olarak da Erdoğan’ın tehditlerine maruz kaldı. Bu kayda değer. Bütün bunların sonucunda ne olacağını bilmiyorum ancak, yaşanacak tüm olumsuzluklardan Erdoğan ve Trump sorumlu tutulacak.
Trump’ın “Kürtler şimdi daha güvende” sözünü nasıl değerlendiriyorsunuz? Suriye’deki Kürtler ABD’deki herkes kadar güvende mi sizce? Ya da ne zaman güvende olacaklar?
Bay Trump, kendisi ve destekçileri için alternatif bir gerçeklik çiziyor. Eldeki konunun asıl durumu ve gerçeği bu fantezi diyarda alakasız kalıyor.
“KÜRTLER RASYONEL OYNARLARSA…”
Türkiye ve Rusya hem fikir. Bu anlaşma Kürtler için ne anlama geliyor?
Bu, Rusya’nın Amerika’dan biraz daha iyi olduğu anlamına geliyor. En azından Rusya, bölgede yaptığı anlaşmalara bağlı kalmak için daha istekli görünüyor. Kürtler akıllı oynarlarsa ve biraz da şansları yaver giderse, son iki hafta içinde çok şey kaybetmiş olmalarına rağmen, Rusya ve Amerika’nın birbirleriyle olan oyunlarından fayda sağlayabilirler.
“ABD VE NATO CİHATÇI TECAVÜZCÜLERLE BARIŞÇIL BİR ALANI İŞGAL EDİYOR”
Güvenli bölge’ anlaşması tampon bir çözüm. Bölgede uzun vadede ne tür bir anlaşma yapılması gerektiğini düşünüyorsunuz?
Rojava gibi özerk bölgelerin uzun vadede, savaş tüccarlığı yapanlardan ziyade sosyal ve dini açıdan hoşgörülü insanlara ihtiyacı var. Rusya, Esad’ı Güvenlik Konseyi’nde sivillere attığı bombalardan ötürü koruyor. ABD ve NATO, ‘Türkiye’nin meşru güvenlik kaygılarını anladıklarını’ söyleyerek, cihatçı tecavüzcüler ve yağmacılarla barışçıl bir alanı işgal ediyor. Bu doğru değil. Çok şeyin değişmesi gerek. En iyi tutum, Fransa ve Almanya gibi birçok Avrupa ülkesinden geldi, ancak bunlar günümüzde en büyük güçler değil ve bu sistemi değiştiremiyorlar. Trump’ın altında kalan Amerikan gücünün azalmasıyla, bölgede daha iyi düzenlemeleri uygulayacak, bunu arzulayacak hiç kimse de kalmadı. Rus veya Çin liderliği daha iyi görünmüyor. Ancak dünyadaki Amerikan liderliğini değiştirme gücüne sahip olduğumuzda bu belirsizlikten kurtulabileceğiz.
“KÜRTLER ABD, RUSYA VE ESAD’I AŞIRI KIŞKIRTMAMAYA ÖZEN GÖSTERMELİ”
Senatör Lindsey Graham: Kürt güçleriyle petrol sahalarını modernize edecek bir girişimde bulunabiliriz. Petrol geliri de Kürtlere kalabilir. Trump alışılmış kalıpların dışında düşünüyor” şeklinde bir açıklama yaptı. Geliri Kürtlere kalacak bir sistemin kurulması Orta Doğu dengelerini nasıl etkiler? Türkiye’nin buna tepkisi ne olur?
Demek istediğim tam da bu. Kürtlerin oyunu, Rusya ve Amerika’yı birbirlerinden kopardı. Trump yönetiminin anlayacağı şey tamamıyla petrol ve paradır. O zaman Kürtler, Suriye’deki petrolü Amerikan destekli yönetebilir, Esad rejimi ve Rusya ise daha fazla Türk saldırısını önler. Elbette çok garip bir durum olacak, ama bu ilginç olanaklar da sunuyor. O halde Suriye Kürtlerinin, Rusya’yı, ABD’yi veya Esad’ı aşırı derecede kışkırtmamaya özen göstermeleri gerekecek.
