ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komisyonu, Türk devletinin Batı Kürdistan’a (Rojava) yönelik işgal harekatının sonlandırılması amacıyla işgal saldırılarıyla ilişkilendirdiği Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk devlet yetkilileri ve savunma sanayii ile bağlantılı Türk bankalarına yönelik yaptırım tasarısını kabul etti.
ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Demokrat Eliot Engel ve Komisyon'daki Cumhuriyetçilerin lideri Michael McCaul'un Türk devletinin Rojava’nın Fırat’ın doğusu alanına yönelik başlattığı askeri operasyonun "sona ermesi için" hazırladıkları yasa tasarı, Komisyon'da kabul edildi.
Tasarı, işgal saldırılarıyla ilişkilendirilen Türk yetkililere ve savunma sektörüyle ilişkilendirilen bankalara yaptırım uygulanmasını öngörüyor.
Tasarıda Rojava’yı işgale ek olarak Rus S-400’leri maddesi de var
Aynı yasa tasarısında, Türk devletinin Rusya'dan S-400 füze savunma sistemi satın almasına yönelik yaptırım uygulanması maddesi de yer alıyor.
Tasarının yasalaşması durumunda ABD Silahlarının Rojava’da işgal harekatını sürdüren Türk ordusuna satışı engellenecek.
Engel: Erdoğan korkunç yıkımdan sorumlu tutulacak
Eliot Engel, "Önerdiğimiz yaptırımlar Erdoğan'ı, uluslararası güvenliğe yönelik bu korkunç yıkımdan sorumlu tutacak. Kongre de Başkan Trump'ın kararının felaket sonuçlarına karşı iki partinin de desteklediği biçimde çalışmaya devam etmelidir" yorumunu yaptı.
McCaul da Türk devletinin işgal saldırılarının "sivil ölümlere yol açtığını ve DAİŞ'in yeniden doğuşuna yol açarak küresel güvenliği tehdit ettiğini" söyledi. McCaul, önceliklerinin "tutuklu DAİŞ’li teröristlerin Rojava’daki cezaevlerinde tutularak ABD'ye tehdit olmasını engellemek" olduğunu ifade etti.
Protect Against Conflict by Turkey Act- (PACT) Türkçe ifadeyle ‘Türkiye'nin Çıkardığı Çatışmaya Karşı Yasa’ isminin verilmesi önerilen yasa tasarısında şu maddeler var:
İşgal harekatına dâhil olan üst düzey Türk yetkililerinin ABD'ye girişlerini engellemek ve tümüne yaptırım uygulamak.
Bu madde altında, yasalaşması halinde yürürlüğe girdikten sonraki 15 gün içinde Türk Savunma Bakanı, Genelkurmay Başkanı, 2. Ordu Komutanı, Hazine ve Maliye Bakanı'na bu yaptırımların uygulanması öngörülüyor.
Maddede sadece ünvanlar yer alırken, şu an bu görevlerde bulunan kişilerin isimlerine yer verilmiyor.
Yasanın yürürlüğe girmesinden sonraki 30 gün içinde de ABD Dışişleri Bakanı, Savunma Bakanı ve Ulusal İstihbarat Direktörü'nün bir araya gelerek bir liste oluşturması öngörülüyor.
“Kürt Toplumuna saldırı”
"Suriye'yi işgal etme kararı alan Türk yetkililer, Suriyeli Kürt toplumu ve operasyondan etkilenen topluluklara yönelik saldırılara liderlik eden üst düzey Türk askeri yetkilileri, Türkiye'nin Suriye'deki askeri operasyonlarına yardım eden Türk yetkililer" belirlenerek listeye eklenecek.
Tasarıda listenin 60 günde bir güncellenmesi de öneriliyor. Liste her güncellendiğinde, 15 gün içerisinde yeni isimlere yönelik de yaptırımların yürürlüğe girmesi öngörülüyor.
Erdoğan'ın mal varlığına dair rapor
Yasanın yürürlüğe girmesi durumunda, en fazla 120 gün içinde ABD Dışişleri Bakanı'nın, istihbarat servisi ve Hazine Bakanlığı'yla birlikte çalışarak Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kardeşleri dahil tüm aile bireylerinin tahmin edilen mal varlığı, bilinen gelirleri ve yatırımlarına dair rapor hazırlaması isteniyor.
Silahların Rojava’da işgal saldırılarını sürdüren Türk ordusuna gitmesine engel
ABD'nin Silah İhracatını Kontrol Yasası'yla belirlenen herhangi bir Amerikan savunma aracı ya da hizmeti, Türk ordusunun Rojava’daki işgal saldırılarında kullanması için Türkiye'ye gönderilmeyecek.
Ancak NATO'nun onayladığı operasyonlar ya da Türk devletinin ABD’nin operasyonları için kullanacağı malzemeler için ya da ABD Başkanı'nın "acil" olarak gördüğü durumlar için bu maddede istisna yapılabilecek.
Türk ordusu ve savunma sanayine para transferi yapan Türk mali kurumlarına hızla yaptırım uygulanacak.
Tasarı yasalaştığı takdirde yürürlüğe girdikten sonraki 30 gün içinde ABD Dışişleri Bakanı, Savunma Bakanı ve İstihbarat Servisi Direktörü bir araya gelerek bu kişileri ve kurumları belirleyecek.
Sonraki 60 gün içerisinde de yaptırımlar uygulanmaya başlayacak.
İran’la ilişkili davadaki Halkbank’a ayrı bir bölüm
Tasarıda Amerika’da, ABD’nin İran rejimine yönelik uyguladığı yaptırımları ‘dolandırıcılık’la delmekten hakkında soruşturmalar süren Türk devleti bankası Halkbank için ayrı bir bölüm ayrılmış.
Bu bölüme göre tasarının yasalaşıp yürürlüğe girdiği tarihten sonraki 15 gün içinde ABD Başkanı, Halkbank'a ya da bu bankanın iştiraki niteliğindeki herhangi bir kuruluşa mali yaptırım uygulayacak.
Rojava’yı işgal harekatına son verme şartı
Türkiye'nin Rojava’daki işgal harekatını sonlandırması ve "DAİŞ karşıtı mücadeleye engel olmaması" durumunda, yaptırımların sona ermesi de tasarıda öneriliyor.
Tasarının 11. bölümünde, daha önceki maddelerde "uygulanması öngörülen" yaptırımlar sıralanıyor.
Buna göre belirlenen kişi ve kurumların ABD'deki mal varlıklarına erişimleri engellenecek, mal varlıklarının satılması ya da yer değiştirmesi mümkün olmayacak.
Bu kişiler "ABD'ye kabul edilmez, ABD'ye giriş için vize ya da herhangi başka bir belge alamaz, daha önce aldığı vize ya da belgeler, ne zaman alındığına bakılmaksızın yasa yürürlüğe girdiği anda iptal edilmiş sayılacak."
Bu maddenin tek istisnası da, yaptırım uygulanan kişilerin New York'ta bulunan Birleşmiş Milletler Genel Merkezi'ne gitmesini gerektiren durumlar olacak.
Rus S-400’leriyle ilgili CAATSA yaptırımları da yasada
Yasada ABD yönetiminin, Rus S-400 füze savunma sistemi satışı sebebiyle Türk devletine karşı Amerikan Düşmanlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası’nın (CAATSA) 231 numaralı yaptırımlarını 30 gün içinde uygulaması gerektiği belirtiliyor.
Yasanın yürürlüğe girmesinden sonraki 30 gün içinde, 12 Temmuz 2019'da parçaları Türkiye'ye gönderilmeye başlayan Rus S-400 füze savunma sisteminin satışı sebebiyle, daha önce de gündeme gelen CAATSA yaptırımlarının başlaması öngörülüyor.
Yönetimin Suriye'deki IŞİD tutuklularını gözaltında tutmaya devam etmesi, ABD'nin güvenlik çıkarlarını tehdit etmemesi için bir plan hazırlaması
ABD Savunma Bakanlığı'nın, hem DAİŞ tutuklularının gözaltında tutulduğuna dair, hem de Türk devletinin işgal saldırılarının bölgedeki etkilerine dair birer rapor hazırlaması ve Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'ne sunması talep ediliyor.
Rojava’ya insani yardım için rapor
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın da Suriyeli Kürtlere destek olacağına ve operasyondan etkilenenlerin ihtiyaç duyduğu insani yardımın nasıl yapılacağına dair bir rapor isteniyor.
“Türkiye'nin operasyonu kabul edilemez”
1952'den bu yana NATO üyesi olan Türk devletinin "barış ve güvenliğin sağlanması çabalarında NATO müttefikleriyle birlik olması" gerektiği belirtilen yasa tasarısında, şu ifadeler de yer alıyor:
"Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyindeki askeri operasyonu kabul edilemez. Türkiye en hızlı şekilde Suriyeli Kürt toplumuna ve operasyondan etkilenen diğer toplumlara yönelik saldırılarını durdurmalı ve güçlerini Türk sınırına geri çekmeli.
Hedeflenen yaptırımlar, Türkiye'yi, Suriye'deki askeri harekâtından sorumlu tutmak için verilmiş uygun bir cevap olacaktır.
“ABD, HSD’yi desteklemelidir”
Türkiye'nin Suriye'deki askeri operasyonu, ABD-Türkiye ikili ilişkilerinin nasıl zayıfladığına ve sorunların var olduğuna ilişkin son kanıttır ve ABD ile birlikte NATO müttefiklerinin güvenliğine de zarar vermektedir.
Demokratik Suriye Güçleri (HSD) ABD'nin, Suriye'de DAİŞ'le mücadele ve teröre karşı savaşta önemli bir ortağı olmuştur. ABD, aynı stratejik ve dış politika hedeflerini paylaşan ortaklarını ve müttefiklerini desteklemelidir."
Süreç bundan sonra nasıl işleyecek?
Tasarıda önerilen yaptırımların yasalaşması halinde, sadece Türk devletinin Rojava’ya yönelik işgal harekatını sonlandırması ya da üzerinden 3 sene geçmesi halinde yürürlükten kalkacak.
Temsilciler Meclisi'nde onaylanan tasarı bu aşamadan sonra Senato'ya yönlendirilecek.
Kongre'nin diğer kanadı olan Senato'da da ilgili komiteye verilen yasa tasarısı, görüşüldükten sonra Senato'da oylanması için bir tarih belirlenecek.
Eğer Senato tasarıyı olduğu gibi kabul ederse tasarı ABD Başkanı'nın önüne gidecek. Başkan, değişiklik yapmak isterse yeniden Temsilciler Meclisi'ne gönderilerek burada yeniden ele alınacak.
Sonuçta hem Temsilciler Meclisi hem Senato'da oylanan tasarı, onay için Başkan'a gidecek. ABD Başkanı Donald Trump'ın, tasarıyı onaylaması ya da veto etmesi için 10 günü olacak.
Üçte iki çoğunlukla Başkanın vetosu engellenebilir
ABD Anayasası'na göre, Başkan tarafından veto edilen bir tasarının Kongre'nin hem Temsilciler Meclisi hem de Senato kanadında üçte iki çoğunlukla bir daha kabul edilmesi halinde, veto da geçersiz kılınıyor.
Temsilciler Meclisi'nde geçen hafta Cumhuriyetçi Parti'nin Wyoming temsilcilerinden Liz Cheney'nin, 28 Cumhuriyetçi üyeyle birlikte Türkiye'ye yaptırım uygulanmasını öngören bir başka yasa tasarısı da sunulmuştu.
Senato'da da Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham ve Demokrat Chris Van Hollen'ın birlikte hazırladığı bir yaptırım tasarısı sunuldu. Bu iki tasarının da önümüzdeki günlerde görüşülmeye başlaması bekleniyor.
