İran İslam Cumhuriyeti Devrim Muhafızları (pasdaran), Hürmüz Boğazı'nda İngiltere bandıralı Stena Impero adlı bir petrol tankerine el koydu. Tahran tankerin bir balıkçı teknesiyle kaza yaptıktan sonra alıkonduğunu açıklarken, İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, 'gelişmenin kaygı verici olduğunu' söyledi.
İran'ın yarı resmi haber ajansı Fars, tankerdeki 23 mürettebatın Bender Abbas limanındaki bir teknede sorgulandığını duyurdu. Hürmüzgah bölgesi Limanlar ve Denizcilik İşletmleri Müdürü Allahmurad Afifipur, "Tanker İranlı bir balıkçı teknesiyle kaza yaptı. İngiltere bandıralı tanker, kendisine gönderilen uyarı sinyalini görmezden geldi" iddialarında bulundu.
İkinci tanker serbest bırakıldı
İran rejiminin Liberya bandıralı bir İngiliz şirkete ait olan ikinci bir tankere de el konulduğu duyuruldu ancak İran'ın yarı resmi haber ajansı, ikinci tankere "güvenlik uyarısı yapıldıktan sonra izin verildiğini" söyleyerek haberi yalanladı. İşletmecisi ise, gemiye "silahlı güçlerin çıktığını" ancak sonra gemiyi terk ederek serbest bıraktığını açıkladı. İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt ise, "iki tankere el konmasının kabul edilemeyeceğini, gelişmelerin kendisini çok kaygılandırdığını" söyledi. Hunt, askeri bir seçeneğin gündemde olmadığını ekledi.
Hunt: Sorun hemen çözülmezse, İran için ciddi sonuçları olacak
Hunt, sorunun 'süratle çözülmemesi' halinde İran için ciddi sonuçları olacağı uyarısını yaparken ABD Başkanı Donald Trump da konuyla ilgili olarak İngiltere hükümetiyle görüşebileceğini açıkladı. Trump, "İran bölgede sadece sorun yaratıyor" ifadelerini kullandı.
İngiltere'nin güçlü bir karşılık vereceğini söyleyen Hunt, "denizde seyahat özgürlüğü kısıtlanırsa Tahran en büyük kaybeden olur" açıklaması yaptı.
Hunt ve Amerikalı mevkidaşı Mike Pompeo'yla telefonda görüştü. Hunt'ın, İran rejimi Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'le telefon görüşmesi yapması bekleniyor.
İngiltere hükümeti acil durum komitesi, olayla ilgili olarak acil toplandı.
Hükümetin yaptığı acil toplantıya katılacağını belirten Hunt, iki tankerin serbest bırakılması için neler yapılabileceğini görüşeceklerini söyledi:
"İki gemide de çok farklı milliyetlerden çalışanlar var, ancak anladığımız kadarıyla iki gemide de İngiliz vatandaşı yok. Tahran'daki büyükelçimiz İran Dışişleri Bakanlığı ile irtibat halinde, sorunu çözmeye çalışıyor. Biz de uluslararası ortaklarımızla yakın bir şekilde çalışıyoruz.
"Bu alıkonulmalar kabul edilemez. Denizlerde yolculuk özgürlüğünün sağlanması ve bölgede her geminin güven içinde özgürce hareket etmesi çok önemli."
Bir İngiliz hükümet yetkilisi "İngiltere nakliyecilerine geçici bir süre bölgeden uzak durmalarını tavsiye ettik" dedi.
Tanker İran karasularına çekildi
İran rejimi devlet televizyonunda okunan pasdaranların olayla ilgili açıklamasına göre, ilk olarak İngiliz bandıralı gemiye "Hürmüzgan Eyaleti Denizcilik İdaresi'nin talebi üzerine el konuldu ve İran kara sularına çekildi."
Öğleden sonra Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Fuceyra Limanı'ndan yola çıkan Stena Impero isimli gemide 23 görevli vardı. Devrim Muhafızları, Stena Impero'nun, "uluslararası denizcilik kurallarına uymadığı gerekçesiyle" durdurulduğu ve İran kara sularına çekildiğini söyledi.
Pasdaranlara yakın Tasnim Haber Ajansı da, İran Liman Denizcilik Kurumu'nun "İngiliz petrol tanker Stena Impero'nun sorun çıkardığına dair bildirimler aldık. Askeri birliklerimizden, gerekli incelemelerin yapılabilmesi için tankere Bandar Abbas Limanı'na kadar eşlik etmesi istedik." açıklaması yaptığını duyurdu.
Aynı açıklama, bir süre sonra pasdaranların Sepahnews adlı resmi internet sitesine de konuldu.
Tasnim'e göre tankerin deldiği üç kural var: "GPS (konum belirleme sistemi) cihazını kapattı, Hürmüz Boğazı'na giriş yönünden değil çıkış yönünden girdi ve uyarıları dikkate almadı."
Tanker işletmecisi şirket: Gemiyle irtibat kesilldi
Stena Impero'yu işleten Northern Deniz İşletmeleri adlı şirketin yetkilileri, gemiyle bağlantı kuramadıklarını açıkladı.
Şirket yetkilileri, İngiltere saatiyle 16.00 sıralarında Stena Impero'ya Hürmüz Boğazı'nda, uluslararası sularda Suudi Arabistan'a doğru giderken kimliği belirsiz botlarla birlikte bir helikopterin yanaştığını, ardından geminin kuzeye, İran yönüne doğru hareket etmeye başladığı ve o saatten bu yana gemiyle irtibat kurulamadığını söyledi.
İngiliz bandıralı geminin İsveçli sahibi de, geminin saldırıya uğradığını söyledi.
Başbakan Theresa May, henüz Hürmüz Boğazı'nda yaşanan krizle ilgili bir açıklama yapmadı.
Trump: İngiltere ile birlikte çalışacağız
ABD Başkanı Donald Trump, gazetecilerin soruları üzerine petrol tankerine el konulmasıyla ilgili olarak "İngiltere ile konuşacağını" söyledi:
"İngiltere, bizim için çok önemli bir müttefik. İngiltere'yle konuşacağız. Bu benim İran'la ilgili söylediklerimin doğru olduğunu gösteriyor, İran sadece sorun çıkarıyor. Başkan Obama'nın yaptığı o saçma anlaşmayı hatırlayın, çok kısa bir süre sonra süresi doluyor. Çünkü kısa zamanlı bir anlaşmaydı. Eğer başka ülkelerle uğraşıyorsanız, 50 ya da 100 yıllığına uğraşmalısınız, kısa süreliğine değil. Çok saçma bir anlaşma imzaladı. Bu, İran'la ilgili söylediklerimi haklı çıkarıyor. ABD'nin oradan geçen çok az tankeri var çünkü artık kendi enerji kaynaklarımızı kullanıyoruz. Son iki buçuk yılda çok gelişme kaydettik. Yani, bizim oradan geçen çok fazla tankerimiz yok ama birçok savaş gemimiz var. İngiltere'yle konuşacağız, yazılı anlaşmamız yok ama bir anlaşmamız var.
Beyaz Saray da, Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü Garrett Marquis, ABD’nin, İran rejiminin tehlikeli tutumuna karşı güvenliğini ve çıkarlarını korumak için müttefikleri ve ortaklarıyla birlikte çalışmaya devam edeceğini söyledi.
Marquis, İran'ı şiddeti tırmandırmakla suçladı ve "İngiltere, bir hafta içinde İran rejiminin tırmandırdığı şiddetin ikinci kez hedefi oldu" dedi.
Merkez Kuvvetler: Bölgede ilerleyen gemilerin güvenliklerini garanti altına alıyoruz
ABD, Hürmüz Boğazı'nda uluslararası hava sahasındaki silahsız hava araçlarının bölgeyi izlediğini, boğazdan geçen ABD'ye ait gemilerle sürekli irtibat halinde olduklarını duyurdu.
ABD Merkezi Kuvvetler Komutanlığı'ndan Yarbay Earl Brown, "ABD Deniz Kuvvetleri Merkez Komutanlığı, bölgede ilerleyen gemilerle sürekli irtibat halinde kalarak güvenliklerini garanti altına alıyor" açıklaması yaptı.
Hürmüz Boğazı'nda bir haftada ikinci gerilim
Hürmüz Boğazı'nda son haftalarda yaşanan gerilim, 4 Temmuz'da İran'a ait bir petrol tankerinin Cebelitarık Boğazı'nda İngiliz donanması tarafından durdurulması ve sonrasında yapılan karşılıklı sert açıklamalarından ardından başladı.
Geçen hafta Reuters haber ajansına konuşan ABD'li askeri yetkililer, İngiltere'ye ait ham petrol taşıyan tankerin, İran kara sularına yakın bir bölgede, İran tarafından gelen beş bot tarafından durdurulmaya çalıştığı bilgisini vermişlerdi.
İngiltere Savunma Bakanlığı, İran donanmasına bağlı hücum botların BP'nin işlettiği tankerin yolunu kesmeye çalıştığını ancak İngiltere Kraliyet Donanması'na bağlı bir savaş gemisinin müdahalesi sonucu İran botlarının tankerden uzaklaştığını açıklamıştı.
BBC'ye konuşan İngiltere Savunma Bakan Yardımcısı Tobias Ellwood, tankerin, güzargahı değiştirilerek İran kara sularına yönelmesinin amaçlandığını söyledi. Başbakan Theresa May de, "kaygı duydukları" açıklaması yaptı.
Ardından 11 Temmuz günü İngiltere, Hürmüz Boğazı'ndaki İngiliz bandıralı gemileri güvenlikleri konusunda uyardı.
İngiltere Kraliyet Donanması da, Basra Körfezi'ndeki ticari gemilere savaş gemilerinin eşlik etmesinin planlandığını duyurmuştu.
Ruhani: Denizlerde güvensizlik yarattınız, sonuçlarını göreceksiniz
4 Temmuz'da İngiltere, Avrupa Birliği (AB) yaptırımlarını delerek İran'dan Suriye'ye ham petrol taşıdığını öne sürdüğü bir tankeri Cebelitarık Boğazı'nda durdurdu ve çalışanların ifadelerini aldı.
İngiltere'ye bağlı Cebelitarık özerk yönetimi, Grace 1 isimli tankerin Suriye'deki Banyas rafinerisine ham petrol taşıdığına dair güvenilir bilgiler olduğunu açıkladı.
Kaptanı tutuklanan gemi hâlâ İngiliz donanması tarafından limanda tutuluyor. Cebelitarık Özerk Hükümeti Yüksek Mahkemesi, Cuma günü yaptığı açıklamada geminin 30 gün daha limanda tutulacağını açıkladı.
İran rejimi ile İngiltere arasındaki gerilim, bu olayın ardından büyüdü. İran rejimi Savunma Bakanı dâhil üst düzey yetkililerin İngiltere'ye yönelik "karşılık verilecek" açıklamaları devam etti.
İran rejimi Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, İngiltere'yi, Cebelitarık Boğazı'nda İran tankerinin durdurulmasının "karşılığı olacağı" tehdidinde bulunmuştu. Ruhani, tehditlerine şöyle sürdürmüştü: "İngilizlere sesleniyorum, denizlerde güvensizlik yarattınız, kısa zamanda sonuçlarını göreceksiniz."
İngiliz hükümeti, İran kara sularında İngiliz ticari gemilerine yönelik saldırı riski seviyesini açıklamanın yapıldığı sırada en üst seviyeye çıkarmıştı. Hürmüz Boğazı'ndaki İngiliz bandıralı gemileri güvenlikleri konusunda uyarmıştı.
Son olarak Salı günü İran'ın dini lideri Ali Hamaney, İngilizleri "saldırgan" olmakla ve "korsanlık yapmakla" suçlayarak, İngiltere’ye karşılık verileceğini söylemişti.
