ABD yönetimi, Türk devletine Rusya’dan satın aldığı S-400 füze savunma sistemi nedeniyle Amerika’nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası’nın (CAATSA) 231’inci maddesi kapsamında uygulanacak yaptırımları açıkladı. Savunma Sanayii Başkanlığı ve kurumun yetkilileri yaptırım listesine alındı.
Türk devletine uygulanması kararlaştırılan yaptırımları ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo açıkladı.
Pompeo, Türk devletinin Rusya’da devlet yönetimindeki askeri ihracat şirketi Rosoboronexport ile anlaşma yaparak S-400 füze savunma sistemi satın almasının CAATSA kapsamında Rusya’nın savunma ve istihbarat sektörüyle “önemli bir işlem” olarak değerlendirildiğini belirtti.
Pompeo, Türk devletinin pek çok seviyede daha önce S-400 alımının ABD’nin askeri teknolojisini ve personelini tehlikeye atacağı ve Rusya savunma sanayisine önemli kaynak sağlayacağı ayrıca Rusya’nın Türk ordusuna ve savunma sanayisine erişimini sağlayacağı konusunda uyarıda bulunduklarını vurguladı.
Pompeo, “Türkiye yine de NATO ile uyumlu alternatif sistemlerle savunma ihtiyaçlarını karşılayabilecek olmasına rağmen S-400’lerin temin ve test edilmesi konusunda ilerlemeye karar verdi. Bu karar Türkiye’nin küresel F-35 savaş uçağı ortaklığının askıya alınması ve projeden çıkarılmasının beklenmesine neden oldu” dedi.
“Bu karar, Rusya istihbaratıyla alışverişi hoş görmeyeceğimizin mesajıdır”
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo açıklamasında, “Bugünkü hamle ABD’nin CAATSA’nın 231’inci maddesini tam olarak uygulayacağı ve Rusya’nın savunma sektörü ve istihbaratıyla önemli alışverişlere hoşgörü göstermeyeceği şeklinde açık bir mesaj göndermiş oldu” dedi.
Pompeo, Türk devletine S-400 sorununun ABD ile işbirliği içinde acilen çözmesi çağrısında bulundu. Açıklamada, “Türkiye ABD için kıymetli bir müttefik ve önemli bir bölgesel güvenlik ortağıdır. Türkiye’nin S-400 sahibi olmasından kaynaklanan engeli mümkün olan en kısa sürede aşarak tarihimizde onlarca yıldır devam eden verimli savunma sanayi işbirliğimizi devam ettirmeyi umuyoruz’’ ifadeleri yer aldı.
Türk devletine uygulanacak yaptırım maddeleri
2017 yılında ABD Kongresi tarafından kabul edilen CAATSA, Rusya ile savunma ve istihbarat alanında önemli düzeyde alışveriş yapan ülkelere 12 yaptırım seçeneğinden en az beşinin uygulanmasını ön görüyordu.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun Maliye Bakanlığı ile istişare ederek Türk devletine uygulanmak üzere belirlediği beş yaptırım seçeneği şu şekilde:
Türk Savunma Sanayii Başkanlığı’na mal ve teknoloji transferi için ihracat lisansı verilmesi yasağı,
Türk Savunma Sanayii Başkanlığı’na 12 aylık bir süre içinde miktarı 10 milyon doları geçecek şekilde ABD mali kurumları tarafından kredi verilmesi yasağı,
Türk Savunma Sanayii Başkanlığı’na ihracat konusunda ABD İhracat-İthalat Bankası desteğinin yasaklanması,
ABD'nin Türk Savunma Sanayii Başkanlığı’na yarar sağlayacak kredilere karşı çıkma zorunluluğu,
Türk Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, Başkan Yardımcısı Faruk Yiğit, Türk Savunma Sanayyi Başkanlığı’na bağlı departmanlarından Hava Savunma ve Uzay Departmanı Başkanı Serhat Gençoğlu ve Bölgesel Hava Savunma Sistemleri Direktörlüğü Program Müdürü Mustafa Alper Deniz’e vize yasağı getirilmesi,
Yaptırım kapsamına alınan yetkililerin ABD’deki malvarlıklarının da dondurulması öngörülüyor.
Türk devleti, yaptırım kararına tepki gösterdi
Türk Dışişleri Bakanlığı ise ABD’nin yaptırım kararını kınayarak, bu yaptırım kararına uygun zamanda karşılık verileceği tehdidinde bulundu.
Türk dışişleri bakanlığından yapılan açıklamada ABD’nin yaptırım kararının ilişkileri olumsuz yönde etkilemesinin kaçınılmaz olduğu ve bu karara karşı gerekli adımları atarak uygun gördüğü şekilde ve zamanlamayla karşılık vereceği belirtildi.
Açıklamada, “S-400’lerin NATO sistemleri bakımından bir zafiyet yaratacağına dair ABD iddiaları teknik dayanaktan yoksundur. Kaldı ki Türkiye, bu konuda NATO’nun da katılacağı teknik bir çalışma grubu kurulmasını teklif ederek, meselenin siyasi önyargılardan uzak bir şekilde, nesnel ve gerçekçi bir zeminde ele alınmasını defaatle önermiştir” ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada ayrıca, “ABD’yi, bugün açıklanan bu haksız yaptırım kararını gözden geçirmeye ve bu vahim yanlıştan bir an evvel geri dönmeye davet ediyor, Türkiye olarak meseleyi müttefiklik ruhuna uygun şekilde, diyalog ve diplomasi yoluyla ele almaya hazır olduğumuzu bir kez daha vurguluyoruz” ifadeleri kullanıldı.
Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise yaptığı açıklamada, Türk devleti olarak Avrupa Birliği'nden (AB) yaptırım değil yıllardır geciktirdiği tam üyelik sözünü yerine getirmesini beklediklerini söyledi. Erdoğan ABD ile ilgili ise “Aynı şekilde NATO müttefikimiz Amerika'dan da yaptırım değil terör örgütlerine ve bölgemizde ilgili hesabı olan güçlere karşı verdiğimiz mücadelede destek bekliyoruz” dedi.
Rusya: Karar yasa dışı
Yaptırım kararının gerekçesi olan S-400’lerin sahibi Rusya ise yaptığı açıklamada ABD'nin bu kararının “yasa dışı” olduğunu iddia etti.
Konuya dair açıklama yapan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, bu kararın “yasa dışı ve uluslararası kanunlara karşı kibirli bir tutum sergilediğini” savundu.
İran rejimi ve Azerbaycan da tepki gösterdi
Öte yandan İran İslam Cumhuriyeti ile Azerbaycan da ABD’nin Türk devletine yönelik açıkladığı yaptırımlara tepki gösterdi.
İran rejimi Dışişleri Bakanı Twitter hesabından yayımladığı mesajda “ABD’nin yaptırımlara bağımlılığı ve uluslararası hukuku hor görme durumu yeniden karşımızda. ABD’nin Türkiye’ye karşı yaptırım kararını güçlü biçimde kınıyor ve Türk halkının hükümetinin yanında olduğumuzu belirtiyoruz” ifadelerini kullandı.
Azerbaycan yönetimi de yaptığı açıklamada ABD’nin Türk devletine yaptırımını kabul edilemez olarak nitelemişti.
