Alman Biontech ve ABD'li ilaç devi Pfizer'in ürettiği aşı koronavirüs salgını başladıktan sadece 11 ay sonra İngiltere'de onaylandı. Avrupa Birliği (AB)‘nin diğer üyelerinin ise daha sabırlı olması gerekcek zira Avrupa İlaç Ajansı (EMA) en geç 29 Aralık'a kadar Biontech ve Pfizer'in aşısına onay konusundaki kararını verecek. EMA, ABD'li Moderna'nın aşısı ile ilgili onay kararını ise 12 Ocak'ta verecek.
Şirketler onay sürecine paralel olarak milyonlarca doz aşı ürettiği için Avrupa Birliği içindeki ülkelere nüfuslarına yetecek kadar dağıtılabilecek. Ancak bütün bu aceleye rağmen aşılar sadece güvenli ve etkiliyse onaylanacak. Bu, Çin'in Sinovac'ı ve AstraZeneca'nın aşısı da dahil bütün aşılar için geçerli.
AB farklı üreticilerle yaptığı anlaşmalarla milyonlarca doz aşıyı garanti altına alsa da ilk aylarda yeterli miktarda aşı olmayacak. Özellikle aşının etkililiği için iki doz yapılması gerektiği düşünülünce, gereken miktar oldukça yüksek.
Yayımladıkları ortak bir bildiride Alman Etik Konseyi, Ulusal Bilim Akademisi Leopoldina ve Robert Koch Enstitüsü bünyesindeki Aşı Komisyonu (Stiko)aşılamada önceliğin yaşa ve hastalık geçmişine bağlı olarak risk altında bulunanlara verilmesini önerdi. Buna ek olarak sağlık çalışanları gibi enfeksiyon riskine maruz kalanlar ve sosyal olarak önemli görevler icra eden polis, kurtarma görevlileri ve öğretmen ile eğitmenlerin de aşılamada önceliği olacağı belirtiliyor.
Hızlı bir şekilde nasıl aşılama yapılacak?
Bu grupları aşılamak büyük bir zorluk olacak. Almanya'nın birçok eyaletinde zamana karşı yarışarak kurulan aşı merkezlerinde eğer yeterli miktarda aşı olursa gelecek haftalarda en fazla sayıda kişi aşılanmaya çalışılacak.
Ancak aşılama aylar sürebilir. Her gün 100 bin kişi aşılansa dahi 15 milyon kişiyi aşılamak 150 gün sürer. Bütün bu insanlara bir de ikinci doz aşının yapılması gerekiyor.
Aşılama faaliyeti ilerleyen aylarda aşı merkezlerinden doktor muayenehanelerinde yapılacak şekilde genişletilse de Almanya'da aşılamanın 2021 sonuna kadar bitirilmesi öngörülmüyor.
Aşılanma zorunlu olacak mı?
Birçok insan heyecanla korona aşısını bekliyor olsa da hızlı bir şekilde geliştirilen aşıya güvenmediği veya aşı karşıtı olduğu için aşı olmak istemeyen de bir o kadar insan mevcut. Anketlere göre Almanların yarısı aşı olmak istemiyor.
Hükümet aşılanmanın zorunlu olmayacağını açıkladı. Sadece riskli hastalarla yakın mesafede çalışan sağlık sektöründe çalışanlar için zorunlu olması planlanıyor. Ancak gelecekte "sistemsel olarak gerekli alanlar" olarak tabir edilen sektörlerde de aşılanmanın zorunlu olabileceği belirtiliyor.
Avrupa ülkelerinin çoğunluğunda birçok kişi aşılanmak için gönüllü oldu. Dünyanın birçok ülkesinde hepatit A ve B, difteri, tetanoz vb gibi çocuk hastalıkları için aşılanma zorunlu. Bu bölgelerde korona aşısının zorunlu olma ihtimali yüksek.
Almanya’da yüzlerce aşı merkezi kuruluyor
Korona salgınında hem ölüm, hem de yeni vaka sayılarının arttığı şu günlerde Almanya'da aşı merkezlerinin inşasına hız verildi. 15 Aralık’a kadar Hamburg, Berlin ve Köln gibi birçok büyük kentte inşa edilecek aşı merkezleri sayesinde, doktor muayenehaneleri ya da hastanelerin kapasitesi zorlanmaksızın mümkün olduğunca fazla vatandaşın aşılanabilmesi hedefleniyor. Örneğin Köln'de günde 3 bin kişinin aşılanabilmesi için 17 aşı koridorunun oluşturulması ve burada hafta sonu da dahil iki vardiyada 100 personelin görev yapması planlanıyor.
Aşılanmayanları neler bekliyor?
Aşılanmanın zorunlu olmasından ziyade gelecekte sosyal hayata katılım için bir önkoşul olması ihtimali üzerinde duruluyor.
Halihazırda aşılanmayanların gelecekte bar, restoran, gece kulüpleri, spor salonları ve konserlere alınmaması tartışılıyor. İngiliz hükümeti aşılanma programı kapsamında "normal hayat pasaportu" adını verdiği bir plan üzerinde çalışıyor. Bu plana göre aşı olmayanlar kısıtlamalarla karşılaşacak. Avustralya havayolu Qantas kıtalararası uçuşlara sadece aşılanmış yolcuları kabul edeceğini açıkladı.
Yasal olarak bu özel şirketler için muhtemelen meşru. Ancak iş kamu şirketlerine geldiğinde durum değişiyor. Mesela raylı taşımacılık yapan kamu şirketlerinin aşılanmayan yolcuları da taşıması gerekecek ancak muhtemelen farklı bir kabinde yolculuk edecekler.
Almanya'da kamuya ait okullarda ve kreşlerde ise genel bir korona aşısı zorunluluğu olmamakla beraber özel okul ve kreşlerin korona aşısı zorunluluğu getirmesi olasılık dahilinde görülüyor.
WHO'dan uyarı: Rahatlığa kapılmayın
Öte yandan Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Coronavirüse karşı aşının pandemiye karşı tek başına yeterli olmayacağı uyarısı yaptı. WHO acil durum direktörü Michael Ryan, aşılamaların yaklaşmasıyla krizin sona erdiği şeklinde yanlış bir kanı ve rahatlama oluşmaması gerektiğini belirterek aşının Coronavirüsü sıfırlamayacağını vurguladı.
Aşının önümüzdeki yılın başında herkese ulaşmış olmayacağını da hatırlatan Ryan, bazı ülkelerin çok sıkı kontrol önlemleri almak zorunda olacaklarını, aksi takdirde vakalarda yeni patlamalarla ve yo-yo etkisiyle karşı karşıya kalacaklarını söyledi.
Ryan, bazı ülkelerin kritik bir dönüm noktasında bulunduğunu ve sağlık sistemlerinin çöküşün eşiğinde olduğunu kaydetti.
WHO Genel Sekreteri Tedros Adhanom Ghebreyesus da aşılamanın başlamasıyla pandeminin sona ereceği algısı oluşmaması gerektiğini belirterek pek çok bölgede virüsün bulaşma hızının çok yüksek olduğunu, hastane, yoğun bakım ve sağlık çalışanlarının çok büyük bir baskı altında olduğuna işaret etti.
