İran İslam Cumhuriyeti yetkililerinin umursamaz tutumu sonucu Corona salgınının İran ve Doğu Kürdistan’da (Rojhelat) yayılması, Rojhelat’ın Kuzey Kürdistan’a (Bakur) sınır olan kentlerinin yanı sıra, Bakur kenti Van’ın da ekonomisine darbe vurdu.
Türk devletinin İran ile havayolu bağlantılarının yanı sıra kara yolunu da kapatması özellikle sınır bölgelerinde olumsuz etkisini göstermeye başladı. Sınır kapılarının da kapatılması ile Bakur kenti Van’da başta turizm olmak üzere, en önemli gelir kalemleri işlemez hale geldi.
Yaklaşık 20 bin esnafın bulunduğu kentte, herkes endişeli. Van Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (VESOB) Başkanı İsa Berge, kentin ekonomisinin İran’a olan ticari ilişkilere bağlı olduğunu söyledi. Amerika’nın Sesi’nden (VOA) Mahmut Bozarslan’a açıklamalarda bulunan Berge, “Turizm, ithalat, ihracat tamamen İran'a bağlı. En çok da hizmet sektörü bundan etkilendi. 15 Mart'ta Newroz Bayramı vardı. İranlı misafirlerimiz Buraya geleceklerdi. Normalde bu süreçte otellerimizde doluluk oranı fuldü. Hatta zaman zaman pansiyonlar da açılıyordu. Böyle bir pazar vardı. Maalesef Coronavirüs nedeniyle kapanmak zorunda kaldı. Bunun olumsuz etkilerini daha yeni yeni görmeye başlıyoruz. 15 gün sonra sıkıntıyı yaşamaya başlayacağız. İran pazarının olmaması sebebiyle Van'ın kötü günler bekliyor. İranlıların çıkması söz konusu değil. Dolayısıyla yapılacak bir şey kalmadı, hepsi iptal oldu. Sıcakların gelmesiyle bir şey değişir mi bilmiyorum?” dedi.
“Van, ekonomik olarak kötü günler görecek”
Kapıların yakın zamanda açılacağında dair umudu olmayan Berge, ”Bu da bizi endişelendiriyor çünkü İran olmazsa olmazımızdır. Bu anlamda Van ekonomik olarak kötü günler görecek” diye konuştu.
Turizm son yıllarda Van’ın en gözde sektörlerinden. 23 tane yatırım belgeli, 54 belediye ruhsatlı turizm işletmesinin bulunduğu kentteki tesisler yaklaşık 10 bin yatak kapasitesine sahip. Sınırın kapatılması nedeniyle rezervasyon iptalleri art arda geldi.
“Oteller yüzde 15 kapasite ile çalışıyor”
Van Otelciler Derneği Başkan Reşat Yeşilağaç, yüzde 15 kapasite ile çalıştıklarını söyledi. VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Yeşilağaç, “İran pazarı Şubat'ın 15'inden itibaren sezonu açıyor. Kapının kapanması ile birlikte şu anda yüzde 10-15 kapasite ile çalışıyoruz. Normal zamanlarda yüzde 70 – 80 kapasite çalışıyorduk. 3 Nisan’a kadar yüzde 90 gelen giden oluyor. Şu anda yüzde 10-15 civarındayız. En az yüzde 70 kaybımız var. En az 3 ay böyle kalacak. Virüs ortadan kalkmadığı sürece işimiz zor. Yarın çözüm olursa, havalar ısınırsa etkisi kalmaz sıkıntı kalmadı deseler bile, en az gümrüğün açılması, bir ayı bulur. Bizim normale dönmemiz 3 ayı bulur. 3 ay demek sezonun yarısı demektir ve bu da çok ciddi bir kayıptır. Bizim tek pazarımız İran pazarıdır. Haziranda açılsa bile sezonun yüzde 60'ı bitmiş olur” diye konuştu.
İran’da Newroz Bayramı nedeniyle 18 Mart’tan itibaren 20 gün tatil. Binlerce Rojhelatlı ve İranlı, tatili Van’da geçiriyor. Kentteki esnaf ve turizmciler dört gözle bu tatili bekliyor. Ancak bu yıl sınırın kapanması nedeniyle kimse gelemeyecek.
Cevdet Özgökçe: Halkımızın sağlığı önceliğimizdir
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Bakur’daki Bölge Yönetim Kurulu Başkanı Cevdet Özgökçe, rezervasyonların iptal edilmeye başlandığını söyledi. Özgökçe, şunları söyledi:
“Biz daha önceki beyanlarımızda kapıların bir an önce kapatılmasını istedik. Bizim için öncelikli halkımızın, insanlarımızın sağlığı. Ticaret bugün olmaz 3 gün sonra, 3 ay sonra olur. Ama insan sağlığı geri gelmez. Gümrük kapısının kapatılmasını biz de istedik, doğru bir karardı. Newroz Bayramı için ciddi anlamda yatırımlar yapmıştık. İptaller başladı, kapı kapanınca müşteriler de haklı olarak bizi arayıp paralarının iadesi istedi. Biz de bu paraları kasamızda tutmayıp karşı taraftan aldığımız hizmetler için ödemiştik. Ciddi anlamda sıkıntılar yaşıyoruz yaşamaya da devam ediyoruz. Maalesef komşu ülkedeki vaka sayısı gün geçtikçe artıyor. Ölüm sayıları artıyor, yakın illerde mecbur kalmadıkça insanlar dışarıya çıkmasın diye uyarılar yapılıyor. Sokaklar bomboş, çarşı pazarı bomboş. Bizler de bu anlamda mustaribiz. Umarız ki bir an önce bu salgın bitsin, hayat normale dönsün ama yakın bir tarihte biteceğini tahmin etmiyoruz.”
