Bugün, Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nin kurucusu, büyük Kürt lider Pêşewa Qazi Mihemed’in idam edilişinin 73’üncü yıldönümü. Pêşewa, dört parça Kürdistan ve dünyanın değişik ülkelerindeki Kürt halkı tarafından saygıyla anıldı.
Pêşewa Qazi Mihemed, Doğu Kürdistan’ın (Rojhelat) Mahabad kentinde Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan ettikten sonra, Rusların ihaneti ardından İran Şahlığı tarafından mücadele arkadaşları ile birlikte Mahabad’ın Çarçıra Meydanı’nda idam edildi.
Mahabad ileri gelenlerinden Ali Qazî’nin oğlu olan Pêşewa, 1900 yılında bu kentte dünyaya gözlerini açmıştır. Çocukluğunda ‘Kutabhane’ denilen dini medresede okumuş ve babası Ali Qazi’den temel eğitimini almıştır. Mahabad Vakıflar Dairesi Müdürlüğü görevinden sonra babasının yerine kadılığa atanmıştır.
Cumhuriyetin ilanı
Pêşewa Qazi Mihemed, 12 Aralık 1945'te Azerilerin özerkliklerini ilan etmelerinin ardından 22 Ocak 1946'da Mahabad’daki Çarçıra Meydanı'nda, Mahabad halkı, tüm Kürdistan parçalarından temsilciler, aşiret liderleri ve Peşmergeleriyle Mela Mistefa Barzani'nin de hazır bulunduğu toplantıda, Kürt ulusal bayrağının göndere çekilmesi, Kürt ulusal marşı Ey Raqib'in okunması ve dualar eşliğinde Mahabad Kürt Cumhuriyeti’ni ilan eder.
11 Şubat 1946 tarihinde 30 üyeli Kürdistan Ulusal Meclisi toplantısında Qazi Mihemed Kürt Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı seçilir. Ardından 13 üyeli Bakanlar Kurulu’nu belirler.
Hacı Baba Şêx Başbakan, Mihemed Husên Seyfi Qazî Savunma Bakanı ve Mela Mistefa Barzani Genelkurmay Başkanı seçilir.
Resmi dil, ulusal marş ve bayrak
Aynı gün Kürdistan Ulusal Meclisi, Kürtçe’yi devletin resmi dili, “Ey Raqib”i Kürdistan’ın ulusal marşı, yeşil, beyaz, kırmızı renkli ve özerinde sarı güneş olan bayrağı Kürt ulusal bayrağı olarak belirlenir..
Eğitime öncelik veren Kürdistan Ulusal Meclisi, eğitim alanında önemli kararlar alarak ilk öğretimi zorunlu hale getirir. Fakir ailelerin çocuklarına para yardımı, giyecek ve ders kitapları verilir. Kültürel çalışmalara da önem veren Meclis, ilk olarak iki Kürt şairin, Hejar ile Hêmin’in şiir kitaplarını devlet matbaasında bastırır. Kısa sürede okulları kurulup Kürtçe eğitime başlanır. Hawar ve Hilale adıyla iki yeni dergi yayınlanır.
Rusların geri çekilmesi ve yıkılış
Sovyet ordusunun 9 Mayıs'ta İran topraklarından çekilmesi, 17 Aralık'ta İran ordusunun Mahabad'a saldırıp Kürt Cumhuriyeti’ni yıkmasının yolunu açar. 30 Mart 1947'de Cumhurbaşkanı Pêşewa Qazi Mihemed, Başbakan Hacı Baba Şêx ve Savunma Bakanı Mihemed Husên Seyfi Qazi, Cumhuriyetin kurulduğu yer olan Çarçıra Meydanı'nda idam edildi.
İran Kürdistan Demokrat Partisi (PDK-İ) 1979'da Pêşewa’nin idam edildiği 30 Mart'ı "Kürdistan Şehitler Günü" olarak ilan etti.
Pêşewa’nin vasiyeti: Birlik olun
Pêşewa Qazi Mihemed, idam edilmeden önce kaleme aldığı vasiyetnamesinde Kürt halkına önemli mesajlar verdi.
Pêşewa’nin vasiyetnamesinde verdiği mesajlar şu şekilde:
“Aranızdaki birlik ve uyumu koruyun, birbirinize kötülük yapmayın, özellikle sorumluluk ve hizmet alanında tamahkâr olmayın.
Düşmanın sizi aldatmaması için, eğitim seviyenizi yükseltin. Düşmana özellikle Aceme inanmayın. Çünkü Acem birkaç açıdan sizin düşmanınızdır. Dininizin, ülkenizin, halkınızın düşmanıdır. Tarih ispat etmiştir ki Kürtler aleyhine sürekli bahane aramıştır. En küçük suçlarda dahi Kürtleri öldürüyorlar, Kürtlere karşı her türlü suçu işlemekten geri kalmıyorlar.
Bu dünyada, birkaç günlük ve önemsiz bir yaşam uğruna kendinizi düşmana satmayın, çünkü düşman düşmandır, düşmana güvenilmez.
Birbirinize, siyasi, maddi, manevi ve namus gibi konularda ihanet etmeyin. Çünkü hain, Allah'ın, insanların huzurunda suçludur, ihanet döner haini vurur.
Eğer sizden birisi, ihanet etmeden işini yapıyorsa, kendisine yardımcı olun, kıskançlık ve tamah için kendisine karşı durmayın, ya da Allah göstermesin onun hakkında yabancıların ajanı olmayın.
Bu vasiyetimde cami, hastane ve okullar hakkında yazdıklarımın yerine getirilmesini talep edin, bunlardan yararlanın.
Diğer halklar gibi baskı ve zulümden kurtulmak için mücadele etmekten geri durmayın. Dünya malı önemli değildir. Eğer vatanınız varsa, özgür ve serbestseniz, o zaman her şeyiniz var demektir, malınız, mülkünüz, devletiniz, ülkeniz, saygınlığınız da olacaktır.
10- Allah'a olan can borcu dışında, kimseye borcum olduğunu zannetmiyorum. Ama eğer az ya da çok, borçlu olduğum birisi çıkarsa, ben geriye çok mal-mülk bıraktım, gidip varislerimden borcunu istesin.
Birbirinizi desteklemediğiniz müddetçe başarılı olamazsınız. Birbirinize zulüm etmeyin. Çünkü Allah zalimleri çok erken yok eder. Zulüm ortadan kalkacak, bu Allah'ın sözüdür, Allah zalimden intikam alır.
Bu sözleri kulağınıza küpe edeceğinizi umut ediyorum. Allah sizi düşmanlarınız karşısında zafere ulaştırsın. Sadi'nin buyurduğu gibi:
Amacımız nasihatti, yaptık. Sizi Allah'a havale ettik, gidiyoruz.
Halkının ve vatanının hizmetçisi Qazi Mihemed.”
