Başkan Donald Trump Kongre'ye bir mektup göndererek Türkiye'yi Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi adı verilen ve gelişmekte olan ülkelere bazı ürünlerde gümrük muafiyeti sağlayan programdan çıkarma niyeti olduğunu bildirdi.
Trump Kongre'ye gönderdiği mektupta "Türkiye'nin GTS'den yararlanan gelişmekte olan ülkeler listesinde yer almaması gerektiğine karar verdiğim için bu adımı atıyorum" ifadesini kullandı. Trump, GTS programından faydalanan ülkeler listesine alındığından bu yana geçen 45 yılda Türkiye ekonomisinin büyüdüğünü ve çeşitlendiğini savundu.
Türkiye'de kişi başına düşen milli gelirde yaşanan artış, yoksulluk oranlarındaki düşüş ve hem ticaret ortaklarında hem de sektörel anlamda ihracattaki çeşitlenmeyi bu kararına gerekçe olarak gösteren Donald Trump mektubun son bölümünde "Amerika Türkiye ile adil ve karşılıklı ticarete bağlı kalmaya devam etmektedir" ifadesini kullandı.
Türkiye ABD’nin 1974 yılında devreye soktuğu Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi programına 1975 yılında dahil oldu. Söz konusu program aralarında Türkiye'nin de olduğu bazı gelişmekte olan ülkelere ABD pazarına gümrüksüz giriş imkanı sağlıyor.
Başkan Trump Hindistan'ı da söz konusu programdan çıkarma niyetini Kongre'ye mektupla bildirdi. Trump kararına gerekçe olarak Hindistan'ın kendi pazarlarına eşit düzeyde erişim imkanı sağlayacağına ilişkin ABD'ye teminat verememesini gösterdi.
''Türkiye yeterli düzeyde kalkındı''
ABD Ticaret Temsilciliği'nden de konuyla ilgili yazılı açıklama yapıldı. Açıklamada Türkiye'nin ekonomik olarak yeterli düzeyde kalkındığı ve ABD pazarına ayrıcalıklı erişimden yararlanmaması gerektiği bulgusu sonrası bu kararın alındığı belirtildi.
Açıklamada bu değişikliklerin Kongre'ye ve her iki ülkenin hükümetlerine yapılacak bildirimlerin üzerinden en az 60 gün geçtikten sonra yürürlüğe gireceği ifade edildi.
Ticaret Temsilciliği, Türkiye ve Amerika arasında yaşanan rahip Andrew Brunson krizi sırasında bazı Türk ürünlerine Amerikan pazarına gümrüksüz erişim imkanı sağlayan Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi'ne katılımını gözden geçirme kararı almıştı.
Geçen Ağustos ayında VOA Türkçe'nin konuyla ilgili sorularını yanıtlayan Amerika Ticaret Odası bünyesinde yer alan ABD-Türkiye İş Konseyi'nin Direktörü Jennifer Miel GTS programının hem Amerikan hem de Türk şirketleri açısından çok önemli olduğunu söylemiş, "Amerikan iş camiası da bu süreci yakından takip ediyor. Amerikan şirketleri Türkiye piyasasına daha fazla erişim istiyor ve GTS ile bunu sağlayamazsak Amerikan şirketleri başka risklerle karşı karşıya kalabilir" değerlendirmesinde bulunmuştu.
Amerika'nın Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi programında bazı ürünler programdan yararlanan ülkelerin Kongre tarafından belirlenen kriterleri karşılaması halinde Amerikan pazarına gümrük vergisi olmadan girebiliyor. Bu kriterler arasında ABD vatandaşları ya da şirketleri lehine tahkim kararlarına saygı gösterilmesi, çocuk işçiliğiyle mücadele, uluslararası alanda kabul gören işçi haklarına saygı, fikri mülkiyet haklarının yeterli ve etkili düzeyde korunması ve Amerika'ya adil pazar erişimi imkanı sağlanması gibi kriterler yer alıyor. Ülkeler ekonomik kalkınmaya ilişkin faktörlere bağlı olarak da bu program kapsamından çıkarılabiliyor.
